Презентация на тему "Къырым ханлыгъы девринде къырымтатар эдебиятнынъ алтын асыры." 9 класс

Содержание

• 
  Слайд 1

  Къырым ханлыгъы девринде къырымтатар эдебиятнынъ алтын асыры.

• 
  Слайд 2

  Къырым ханлыгъы.

  1428 сенесинден та 1783 сенесине къадар Къырым Ханлыгъы деври деп адландырылгъан бу заманда халкъымыз мустакъиль бир девлет мейдангъа кетире ве озюнинъ девлетчилигине саип ола. Халкъ миллет оларакъ шекиллене. Этрафтаки бутюн девлетлерге озюни таныта. Бу девирде миллий медениет, эдебият, санат, илим, икътисадият зияде инкишаф эте. Шунынъ ичюн де иджаткярларнынъ сайысы арта.

• 
  Слайд 3
  

  Энъ биринджи шиир фыркъаны къырымтатар шиириетине, укюмет ёлбашчылары- къырым ханлары ( ХV асырдан 1783 сенесине къадар) кирсеттилер. Къырым тахттында 48 ханлар булунгъан. Олардан секиз хан белли шаир олып бутюн дюньяларгъа танылгъан эдилер.

• 
  Слайд 4
  

  25 Хаджи Селим I Герай (Ремзи) 1671-1678, -шаир26 Мурад Герай 1678-168327 Хаджи II Герай 1683-168428 Саадет III Герай 169129 Сафа Герай 1691-169230 Девлет II Герай 1699-1702, 31 Газы III Герай 1704-170732 Каплан I Герай 1707-1708,33 Девлет III Герай 1716-171734 Саадет IV Герай 1717-172435 Менгли II Герай 1724-1730,- шаир 36 Фетих II Герай 1736-173737 Селямет II Герай 1740-174338 Селим II Герай 1743-174839 Арслан Герай 1748-1756, 40 Халим Герай 1756-1758 -шаир41 Крым Герай 1758-1764, 42 Селим III Герай 1765-1767, 43 Максуд Герай 1767-1768, 44 Девлет IV Герай 1769-1770, 45 Каплан II Герай 177046 Сахиб II Герай 1771-177547 Шахин Герай 1777-1782, 48 Бахадыр II Герай 178249 Шахбаз Герай (Сирет) 1787-1789 -шаир

  1 Хаджи Герай 1441-1466 2 Нур-Девлет 1466, 3 Менгли I Герай 1466, -шаир 4 Айдер 1475 5 Мехмед I Герай 1515-1523 6 Газы I Герай 1523-1524 7 Саадет I Герай 1524-1532 8 Ислям I Герай 1532 9 Сахиб I Герай 1532-1551 10 Девлет I Герай 1551-1577 11 Мехмед II Герай 1577-1584 12 Саадет II Герай 1584 13 Ислям II Герай 1584-1588 14 Газы II Герай (Бора) 1588-1596, - шаир 15 Фетих I Герай 1596 16 Тохтамыш Герай 1607-1608 17 Селямет I Герай 1608-1610 18 Джанибек Герай 1610-1623 19 Мехмед III Герай 1623-1628 20 Инает Герай 1635-1637 21 Бахадыр I Герай 1637-1641-шаир 22 Мехмед IV Герай(Кямиль)1641-1644, -шаир 23 Ислям III Герай 1644-1654 24 Адиль Герай 1666-1671 Къырым ханлары

• 
  Слайд 5

  Къырымтатар халкънынъ фаджиалы такъдири.

  Къырымтатар халкънынъ медениет мирас такъдири пек фаджиалы. Биринджиден 1833 сенеси чар укюмети къырымтатар эски китап ве эльязмаларны екъ этмеге тырышкъан эдилер.Ондан сонъ даа 1944 сенеси исе къырымтатар халкъны сюргюн этип, бутюн китапханелерни къырдылар.

• 
  Слайд 6
  

  Къырымтатар эдебиятнынъ Къырым ханлыгъы деври Диван эдебияты. Саз шаирлернинъ эдебияты. Халкъ эдебияты. Тасаввуф эдебияты

• 
  Слайд 7
  

  Диван эдебияты: шаир Герайлар. Менгли Герай Хан, Бора Гъазы Герай Хан, Ве иляхре. Саз шаирлер эдебияты: Ашыкъ Умер Мустафа Джевхерий Тасаввуф эдебияты: Афифеддин Абдулла эфенди Абдулла Азиз Афиф-заде Бойле эдебиятта Гъазель, семаи, рубаи, къыта,бейит, муамма, Месневи киби шиирий шекиллер кениш къулланылгъан, тили исе зенгин, бойле эсерлерде чокъ арап, фарси, турк ибарелери къулланыла эди. Бу жанрларнынъ эдебиятта ишлетилюви, шаирлерни зенгин унерине чевириле ве Оларгъа шан-шереф къазандыра.

• 
  Слайд 8
  

  Халкъ эдебияты: Дестанлар: «Чора батыр», «Кёр огълу» ве ил. Турмуш дестанлар: «Таир ве Зоре» Масаллар, йырлар,эфсанелер ве ил. Халкъ эдебияты: Диван, я да тасаввуф эдебиятларынынъ тиллерине бакъкъанда халкъ эдебиятнынъ тили, садедже ве шу себептен анълайышлы ола. Халкъ эдебиятында таныш олмагъан, ябанджы сезлер ишлетильмеген.Мындаки сезлер халкъ арасында сыкъ къулланылгъан, ве халкънынъ тилине, дуйгъуларына уйгъун сезлердир.

• 
  Слайд 9
  

  Къырымтатар Халкънынъ тиль байлыгъы XVI асыргъадже къырымтатар тили къыпчакъ (чагъатай) тиллерине пек якъын эди. Ислямиет девиринден башлап къырымтатар тилине чокътан-чокъ арап-фарси сёзлери кирсетиле. XV асырнынъ сонъунда исе татар нуткъуна огъуз-осман тили тесир этип башлай.

• 
  Слайд 10
  

  Нетидже: Къырым ханлыкъ эдебиятында яраткъан эсерлер.шаирлер бутюн дюньяга белли олгъан себептен,бу эсерлер шимдики вакъыткъадже кельди,чюнки шу девирде иджат эткен шаирлер ве оларнынъ эсерлери акъкъында малюмат Къырымда дегиль, Туркие, Англия, Франция, Арабистан ве дигер мемлекетлеринде сакъланып къалды, демек шу девирнинъ шаирлер иджады дюнья маналыгъыны исбатлай. Шимди исе о шаирлернинъ иджады, эсерлери тилимизни, тарихымызны, инсанларнынъ дюньябакъышларыны зенгинлештире ве гъурурландыра. Биз исе яш несиль оларнынъ ёлуны девам этмекте ве къырымтатар намыны ве медениетиниюксельтмек керекмиз.