Содержание
-
Хьехарсахьтан ц1е: Ящуркаев Султан «Маьрк1аж – бодан т1ехь к1айн хьоькх».
-
1алашонаш. 1аморан:дешархойнхааршзер, 1амийнарг карладаккхар; кхиоран:ЯщуркаевСултанандахар а, кхоллараллиннекъ а бовзийтар, цуьнан повесть «Маьрк1аж – бодан т1ехь к1айн хьоькх» йовзийтар; кхетам – кхиоран: Даймахке болу безам к1аргбар.
-
Уроканаэпиграф: «... Т1ех1оьттинарг д1а цакхехьчаца долу...».
-
Ойла т1ейерзор. Эпиграфнадалийнчу мог1анашца берийнойла дешарна т1ейерзайо. Д1адеша, таханлерчувайнуроканадалийнадешнаш. Х1ун бахьанадууьшишттадалор? - Хьенанлазам буцудешнашкахьбуьйцург? - Таханах1ун дийрдувайурокехь? - Вайбанбезачубелхан 1алашо х1оттайе вай? Повестанкоьртахиламмуьлхачузаманахь д1абоьду? (Урокан 1алашонаш, декхаршдешархошкашайгабилгалдохуьйту.)
-
Дешархойндолчухаарийнактуализацийаранмур. Ц1ахь бинаболхталлар. 1. Берашасхьабуьйцу «Нашха» поэминчулацам? 2. Хаттарш: - Х1ун хаьашунаНашхахлаьцна? - ВайнгенарчудайшаНашхамичахьйиллина, бохуавторо? Муха амалшйолушадамашхилла цигахьдаьхнарш? Х1ун дезаршхиллацарадеш? - Х1ун бахьанадуНашха, хьаша т1еэца стаг а воцуш, йаьссахиларан?
-
Ящуркаев Султан Сайд1алиевич (1942 – 2018)
-
1. ЯшуркаевСултан вина 1942 – чу шарахьВеданан к1оштарчу Хорача – йуьртахь ахархочундоьзаллехь. К1ентан ши шо дара, шенкъомаца и махкахвоккхучу хенахь. Цуьнанбералла а, кхиар а д1адахара Казахстанехь. Шенхалкъацацхьаьна Даймахкавирзинчулт1аьхьа Султана йуккъера школа чекхйаьккхира. Нохчийнматте а, литературе а болчубезамоизавалийраНохч – Г1алг1айн хьехархойнинститутанфилологин факультете деша. 1974 – чу шарахь МГУ – н юридически факультет чекхйаьккхинчу т1аьхьа белхаш бинаталламан а, бакъонашларйаран а органашкахь. С. Яшуркаевнбайташ, дийцаршзорбанедуьйлу «Орга» журналехь, йукъарчу гуларшкахь. 1988 – чу шарахьНохч – Г1алг1айн книжнииздательствехьарайолу поэтан «Седарчийнбуьртигаш» байтийнгулар. ЯшуркаевСултананкхоллараллехьбилгалйелирацуьнанкоьрта тема: жимчохь хийрачумахкахьлайнахалонаш, хилладекъазабералла, даймахке болу сатийсам. И тема цопоэзехь, прозехь к1орггерчу исбаьхьаллицайаьстира. Йешархоша, литературинкритикаша дика т1еийцира нохчаша ц1ерадаьхначохь лайначу 1азапах долу дийцарш: «Напсат», «Хорбазанчкъоьргаш», «Картолаш», «Маьрк1аж – бодан т1ехь к1айн хьоькх» повесть.
-
Нохчийчохь шолг1а т1ом баьлча, 2000 – чу шарахь, ЯшуркаевСултанан йуха а махкахваладийзира. Т1аьххьарлерачу берх1итта шарахьцуьнан 1ер – дахар д1адахара Европехь – Бельгехь. Аммашенсица, ойланашца изадаимДаймахкаца вара. Иза дика гушдуцо т1аьхьарчу шерашкахь йазйинчуговзаршкахь. Цуьнанкхоллараллайуха а денйелиракерлачубасаршца, керлачу васташца, керлачушовкъацадаймахкахкъастаран тема. Яшуркаев Султана публицистическинжанрехьоьрсийнматтахьйазйина «Кескаш т1ехь сизаш» книга Европиндуккхачуметтанашкахь, гочйина, арахийцира. Султана даимкхоллараллин з1е латтайораНохчийчоьнца, цокерлайазйинабайташ, статьяшкест – кестазорбанейуьйлура ц1ахь арадовлучужурналашкахь, газеташ т1ехь. Цонохчийнлитературехьйитиналарйоврйаццкъа а.
-
Дешнаш т1ехь болх: г1ап – застава, крепостная ограда; док – портехькеманашна ремонт йен г1ишло; паднар – топчан, лежанка; наштаранкуршка – алюминевая кружка; гота – плуг с упряжью; вспаханный участок земли; кхоллам – судьба; рок; предначертание; предопределение.
-
Символах лаьцнакхетамбалар. Символ (билгалонан маь1не хьаьрк) – говзарехь (произведенехь) цхьа х1ума цуьнанбилгалошецайолчукхечувастацаисбаьхьаллин кепехьбилгалйар. «Маьрк1аж – бодан т1ехь к1айн хьоькх» повестехь масех символ йу. Масала,саьрмак– изабохамийн, т1еман символ йу, некъ– изавайнхалкъанкхолламан символ йу, гота - изадахаран символ йу. Оцусимволша г1о до авторнаповестан коьрта идея – нохчийнкъам, халонашна, бохамашнакъарцалуш, даимлаьтта т1ехь дехар хилар – къеггинагайта.
-
Керлакоьчалйовзийтар. Нохчийнкъоманисторехьтайп – тайпанабохамашхилла. Царахцхьаберш: 19 – чу б1ешарахь хиллаКавказан т1ом; и т1ом д1абирзича, цхьаболунохчийХонкар – махка д1акхалхар; 1944 – чу шарахьнохчийнкъам ц1ерадаккхар а. Таханадехачуадамашна а, т1аьхьа т1едог1учу чкъурана а хаадезаоцухиламех долу бакъдерг а, оцухалачукиртигехнохчийнкъамшенмотт а, г1иллакх – оьздангаллин культура а 1алашйеш, к1елхьара муха даьллаа. Оцу 1алашонна мелла а жоплушйуЯшуркаевСултанан «Маьрк1аж – бодан т1ехь к1айн хьоькх» повесть.
-
Керлачухаарийндуьххьара д1алацар. 1. Хьехархочокъастош д1адоьшу повестандакъа. 2. Кхетархдуьххьарлераталлам. Повестанд1ах1оттаман (композиции) шатайпаналлехлаьцна дийцар. 3. Хаттарш: - Х1ун маь1на леладоповестехьнекъанвасто? - Т1амера ц1а веанчуМадина х1ун гошенДаймахкахь? - Йешначуннадагахкхеташгайтинайаздархочо, Даймехкандекхаршкхочуш а дина, винчу йуьртавеанчуб1ахочун ойланаш. - Суьйличокхуьнгааьлладешнаш: «Нохчийдацкхузахь. Нохчийарадаьхна ...Абургашдоцурш, нохчийдац...» И дешнашгенарчумахкахьхийлаззакхуьнандагахчекхдуьйлура. Кхуьнанц1енчу ойланаша т1е цалоцурашенхалкъмахкахдаккхар. Т1амехь мостаг1ех мохк к1елхьарбоккхуш леттачусалтичундаго ловшдацара шенкъомана т1ехь кхоьллинахарцо. И лазаме1овжам, де - дийне мел дели, карзахбуьйлура.
-
- Семеновке боьдучуновкъахь х1ун халонаш 1иттало вайн турпалхочуннат1е? Цухалчумуьрехьг1иллакх – оьздангалла лардаро х1ун ойлакхуллувайн? - Къамшеноьздангаллингурачохьлаттош, дика г1иллакхаш алсамдохуш, ирсечукханенесатийсамкхоллалойвайн?
-
-
-
Керлакоьчалкхин д1а а хьехар. Чулацамна т1ехь болх бар. Хаттаршнажоьпашдалар: - Муха йолалушйу повесть? - Повестанкоьртахиламмуьлхачузаманахь д1абоьду? - Повестанкоьртатурпалхо мила ву? - Т1амера ц1авеанчу Мадин х1ун гошенДаймахкахь? - Ц1ерабаьхначу шенгергарчарна т1аьхьаваха новкъаволуш, х1ун оьцуМадас? - МуьлхачухьолехькарабоМадина Казахстанехьшенмахкахой? - Х1ун хьехар до МадинаДолонерчу воккхачустага?
-
Дозуш долу къамелкхиор. Кицанаш: 1. Вина мохк мазал мерзабу. 2. Неханмахкахьэлахуьлучул, шенэвлахь лай хилартоьлу. 3. Дикачупхьидошен 1ам хестабо.
-
Уроканжам1аш. Хьехархочундош. Дикчуйаздархойх, поэтех, драматургехдозалла дан йишйолушдувай. ЦарнайукъахьшенбашхачупроизведешцабилгалволуЯшуркаев Султан. Машарехьа, адамаллиноьздангаллехьакхойкхуш а, Даймахкеболу безам г1иттош а йуйаздархочунпроизведенеш. 1аламат дика нислоЯшуркаевнкъинхьегамахлаьцнайолустихаш. Шайна т1е тидамбохуьйтушдувайнахмахкахбахар а, царацигахьлайначухалонех а долу цуьнандийцарш. КъоманIep -дахар, хаза г1иллакхаш, ламасташдовзуьйтуш, оьздакханекхиорехьхалкъанэсехьхазнахиллалаьттарбуйаздархой.
-
Хаарийнмах хадор. (Урокехьбинчубалхехьаьжжина, дешархочошайашаьшвовшийнхадабошайнхаарийн мах, билгалбохушайнкхиамаш а, кхачамбацарш а.)
-
Рефлексийар. Суна хии… Суна хазахийти… Со цакхийти…
-
Ц1ахь банболх. «Маьрк1аж – бодан т1ехь к1айн хьоькх» повестан дакъадеша, хаттаршнажоьпаш дала. (Аг1о 179 – 200)
-
Хьомебераш, даггарабаркаллахуьлдашуна! Беркатехуьлдашунхаарш а!!!
Нет комментариев для данной презентации
Помогите другим пользователям — будьте первым, кто поделится своим мнением об этой презентации.