Презентация на тему "Балалардағы поствакциналық аллергиялық реакциялар.Лайелл синдромы.Стивенс-Джонсон синдромы."

Содержание

• 
  Слайд 1
  

  Балалардағы поствакциналық аллергиялық реакциялар.Лайелл синдромы.Стивенс-Джонсон синдромы.

  Орындағын: Амангельдиев С.Ж. Курс:5 Ғылыми жетекші : м.ғ.д. ,профессор Мусаев А.Т. Алматы, 2016 ж. Жеделмедициналықжәрдем беру кафедрасы

• 
  Слайд 2

  Аллергиялық реакциялар.

  Қазіргі уақытта аллергиялық ауруларкең таралған патология түрі болыптабылады. Осы ауруменжершарындағы халықтың 10% зардапшегуде. Аллергиялық реакциялар— көбінесе дәрілік заттардың әсерінен дамиды (7-30 % науқастарда). Бұл заттарға антибиотиктер, қан плазмасының препараттарыжәне оның белоктары, полипептидтізаттар, антисептикалық, антитоксикалық сарысулар, новокаин, пероральдыгипогликемиялық заттар, нейролептиктер, йод дәрілері жатады.

• 
  Слайд 3
  

  Соныменқатар аллергиялық реакциялартағамдық аллергендер — балық, ет, жұмыртқа, сүт, шоколад, дәнді-дақылдар, томат, тағамдық қоспалар, антиқышқылдар, бояулар, иістендіргіштержәне басқалардан болады. Өндірістік аллергендер, инфекциялардандамыған аллергендер, өсімдік, тұрмыстық (шаң, жәндік бөлшектері) және т.б. бар. Улыжәндіктер шаққанда жергіліктіжәне жалпыауыраллергиялық реакциялардытуғызады.Аллергиялық реакцияларүш сатыдажүреді — иммунологиялық, патохимиялық, патофизиологиялық (немесеклиникалық)

• 
  Слайд 4
  

  Аллергиялық реакциялардың клиникалық сатысыәр — түрлі түрде көрінеді, «антиген — антидене» кешенінің мөлшеріне, аллергеннің таралуорнына, аллергеннің ағзаға енужолынабайланысты. Даму жылдамдығына қарай барлық аллергиялық реакциялар 2 түрге бөлінеді: баяутипті реакция 1- 2 тәулік бойындадамидыжәне жылдамтипті реакция, аллерген қайта енгенненкейін 10-20 минут ішіндедамиды.

• 
  Слайд 5
  

  Шұғыл жағдайлар жиіаллергиялық реакцияның жылдамтипідамығанда негізіненкүтпеген жағдайда туадыжәне анафилактикалық шок түрінде (дәрілік АШ), жеделэпидермальдынекролиз, Лайелл синдромы, алыпесекжем, Квинкеісігі, бронх демікпесіжәне астматикалық статус түрінде көрінеді. Аллергиялық реакцияларсарысулық ауру түрінде (Артюсфеномені), поллиноздар (шөптік лихорадка), ринит, есекжем, Стивенс -Джонс синдромы түрінде көрінеді.

• 
  Слайд 6

  Әртүрлі вакциналарға егуденкейінгіреакцялар.

  Егуденкейінгі(поствакциналық) реакцялар — бұл вакцинаға организмің қалыпты рекцияларыжәне оларсалдарқалдырмайды.Вакцинаданкейінгі реакция ұзаққа созылмайды (бірнешесақаттан бірнешетәулікке дейін). Тіріемес вакцина енгізілгенненкейін 3 күнге дейін, ал тірі вакцина қолданғанда- орташа 3-5 күнге созылады. Вакцинаданкейінгіжергіліктіреакциялар вакцина енгізуорнында (жергіліктіпоствакциналық реакция) көрініс беруімүмкін немесежалпыағзалық (жалпыпоствакциналық реакция) көрініс беруімүмкін.

• 
  Слайд 7
  

  Вакцинаданкейінгіжергіліктіреакциялар вакцина енгізуорнындақызарумен, тығыздалумен, ауырсынуменкөрінуі мүмкін. Жергіліктіреакциялардың қарқындылық дәрежесін бағалау үшін келесікритерийлерқолданылады:+ Әлсіз реакция – вакцина енгізілгенорында гиперемия немеседиаметрі 2, 5 см-гедейінгі инфильтрат гиперемиямен. Орташа реакция – инфильтрат диаметрі 2,6 см — 5,0 см лимфангоитпеннемеселимфангоитсіз. Күшті реакция – инфильтрат диаметрі 5,0 см — 8,0 см; лимфангоит және лимфаденит болуымен.

• 
  Слайд 8
  

  Вакцинаданкейінгіжалпыреакцияларденетемпературасың жоғарылауымен, әлсіздікпен немесежылайберуменкөрінуі мүмкін.Жалпыреакциялардың қарқындылық дәрежесін бағалау үшін келесікритерийлерқолданылады: Әлсіз реакция – денетемпературасы 37,5˚С дейінкөтеріледі, интоксикация симптомдарыболмайды; Орташа реакция – денетемпературасы 37,6˚С — 38, 5˚С дейінкөтеріледі, интоксикация симптомдарышамалы; Күшті реакция – денетемпературасы 38,5˚С жоғары, бірақ интоксикация симптомдарықысқа.

• 
  Слайд 9
  

  Тірівациналардыеккендетабиғи инфекция әлсіреген түрде толықтай дерліккөрініс беруімүмкін. Мысалы: қызылшалық моновакцина балалардың 5-15%-да 4-14 күн аралығында арнайы реакция береді. Олденетемпературасынын 37,5-38,50С жоғарылауымен, катаральдікөріністермен (жөтел, аздаған конъюнктивит, ринит) және аз мөлшердегі бозғылт-қызғылт бөртпелер шығуымен сипатталады. Балаларбұл кездеқоршаған ортаға жұқпалы емес.+Тірі паротит моновакцинасыненгізгенде, кейбірбалалардавакцинацияданкейінгі 4- 12 күн аралығында денетемпературасынынжоғарылауы және катаральдыбелгілербайқалады. Кейжағдайларда құлақ маңы безінің аздаған және қысқа уақытқа (1-2 күн) ұлғаюы байқалады.

• 
  Слайд 10
  

  Көбінесе вакцинаданкейінгіреакциялар АКДС вакцинасыненгізгенненкейінбайқалады. Кейбірбалалардаекпеденкейінгіалғашқы 1-2 тәулікте денетемпературасының 37,5-390С көтерілуі, мазасыздық, ұйқы бұзылысы, тәбетінің төмендеуі, кейдеқұсу түріндегі жалпыреакцияларжәне вакцина енгізгенорында гиперемия және ісінутүріндегі жергілікті реакция болуымүмкін. Барлық балаларға АКДС вакцинасыенгізілгеннен 1 сағат өткен соң әр 6 сағат сайын, бірақ тәулігіне 4-тен көп емес, денесалмағына 10-15 мг/кг мөлшермен есептеп, 1-3 тәулік бойы парацетамол беру ұсынылады!!!

• 
  Слайд 11
  

  БЦЖ енгізгенненкейінгіпоствакциналық реакция дамуыжекежәне маңызды мәселелердің біріболыпсаналады. Әдетте, БЦЖ вакцинациясыенгізілгенненкейінбірден папула пайдаболады, ол 15–20 минуттанкейінжоғалады. Соныменқатар, аймақтық лимфа түйіндерінің 15-20 мм дейінұлғаюмен жүретін жалпықалыпты реакциясыболуымүмкін. Ал лимфа түйіндерінің ұлғаюы 20 мм асса арнайы ем тағайындау қажет. Лимфадениттердің керідамуы 6-9 ай бойыжүреді. БЦЖ кейінжергілікті реакция алғаш вакцинация жүргізілген балаларда тек 4-6 аптаданкейіндамиды. Бастапқыда вакцина енгізілгенжердеқызарған дақ, оданкейіндиаметрі 5-9 мм болатын папула пайдаболады. Кейіннен папула везикулаға, пустулаға оданқабыршаққа айналып, тыртық қалыптасады. Сипатталған реакцияларқалыпты жағдай болыптабыладыжәне ешқандай дәрілік заттарменөңделуді қажет етпейді.

• 
  Слайд 12
  

  Соныменқатар, таңғыш таңуға және көпіршік құрамын қысып шығаруға болмайды. Түзілген қабыршақты алыптастауға немесежуынған кездежөкемен ысуға болмайды, себебі, бұл жергіліктіинфекциялық үрдістің ағымын бұзуы мүмкін. 5-6 ай өткеннен кейінбалалардың 95-97% нәзік беткейтыртық қалыптасып, өзінің соңғы түріне тек екпеден 1 жылөткен соң енеді. Тыртықтың пайдаболуыекпенің дұрыс қалыптасқанын (жергіліктітерітуберкулезіорыналғанын) және ағзаның туберкулез микобактериясынақарсы арнайықорғанысының түзілгенін куәландырады. Тыртықтың диаметрі 5-8 мм болуыең оңтайлы болыпсаналады. БЦЖ ревакцинациясыжүргізілген балалардажергіліктіпоствакцинациялық екпелік реакция 1 аптаданкейіндамиды (дақ-папула- көпіршік-пустула-қабыршақ-тыртық).

• 
  Слайд 13
  

  Вакцинацияланған және ревакцинацияланған балалардыбақылау үлескелік дәрігерлермен жүргізіледі.Бұл кездекезеңмен әрбір 1, 3, 6, 12 ай өткеннен соң жергіліктіекпереакциясытексеріледі, оның сипаты мен өлшемі есепкеалу — есеп беру медициналық құжаттардың 063/у, 112/у формаларынатіркеледі. Соныменқатар, ағзаның вакцинацияға жалпыреакциясынжәне регионарлылимфаадениттіуақытында анықтау мақсатында перифериялық лимфа түйіндерінің реакциясыбақыланып отырылады. Вакцинация және ревакцинацияның қорытынды нәтижелері екпежүргізілгеннен 1 жылданкейінтыртық өлшеміне сәйкес бағаланады. Балалардың 95-97% тыртық қалыптасады, оның ең оңтайлы диаметрі 5-8мм. Кейбіржағдайларда БЦЖ вакцинациясыненгізгенжердеапигменттідақ (түссіз) түзіледі (2-3% жағдайда). Егержергіліктіекпереакциясыболмаса(тыртықтың болмаса), ондайбалаларесепкеалынып, 6 айданкейіналдын ала Манту сынамасынжүргізбей және 1 жылданкейін Манту сынамасының теріснәтижесінде қайталап (тек біррет) егілуітиісті.

• 
  Слайд 14

  Егуденкейінгі (поствакциналды) асқынулар

  Егуденкейінгі (поствакциналды) асқынулар– вакцинацияменбайланыстыпатологиялық өзгерістер қатарындағы ағзадағы өзгерістер, сәйкес вакцинаның болашақта қарсы көрсеткіш болыптабылады. Вакцинаданкейінгіасқынулар сирекдамидыжәне оның пайда болу себебі: вакцинаның тасмалдауы мен сақталу шартының бұзылысы (ұзақ уақыт бойышамадантысқызу, қатыруға болмайтынвакциналардышамадантыссуытужәне қатыру ); вакцинаның сапасының сайболмауы; енгізутехникасының бұзылуы (мысалы БЦЖ қатаң түрде теріішінеенгізтиіс); вакцина енгізубойыншанұсқаманың бұзылысы; қарсы көрсеткіштерді сақтамау; ағзаның жекеерекшеліктері (вакцинанықайталап енгізгендекүтпеген күшті аллергиялық реакция); иньекцияорнындаіріңді қабынулар және инфекцияның қосылуы.

• 
  Слайд 15
  

  Поствакциналық асқынуларға жатады: 1) Күшті реакциялар: денеқызуының 400С және одан да жоғары көтерілуі, дірілдер (қалыпты температура фонында да) әдеттегідей емесұзақ жылау(3 сағаттан көп), естен тану. 2) Аллергиялық реакциялар: анафилактикалық шок; есекжем; Квинкеісігі; 3) Энцефалит немесеменингиттің дамуы. Барлық аллергиялық реакцияларвакцинаныенгізгенненкейінбірнешеминуттанбірнешесағатқа дейіндамиды. Сондықтан, екпеденкейін 30 минут бойыбаланыбақылау керек, бұл тез және мамандандырылған көмек көрсетуге мүмкіндік береді.

• 
  Слайд 16
  

  Көбінесе АКДС енгізгенненкейінпоствакциналық асқыну жиідамиды: гипертермия (400С және жоғары); енгізуорнындағы жұмсақ тіндердің ісінуі мен гиперемиясытүріндегі ауыржергілікті реакция; анафилактикалық шок; Квинкеісігі; ұзақ ащыайғай; естентануменжүретін фибрилдідіріл; энцефалиттің дамуы (дірілдер мен ұзақ естентануменгипертермиямен, құсумен, гиперкинездермен, аяқ-қол шаласалданумен (парез), жергіліктісимптомдарменкөрініс береді). Энцефалит 1:250000-300000 мөлшер жиілігіндедамиды.

• 
  Слайд 17
  

  ОПВ енгізгенненкейінвакцинаменассоциирленген полиомиелит дамуымүмкін. Олекпеденкейінгі 4-30 тәулік аралығында және егілгендерменқатынаста болғандарда 60 тәулікте дамиды. Оның даму жиілігі 1:1,5 млн. дозаға қатынасындай.Бұл асқыну иммундықтапшылық балалардабайқалады.ТіріпаротиттімоновакцинациясынанемесеҚҚП-ға қатерсіз түрде өтетін сероздыменингиткеасқынуы мүмкін.

• 
  Слайд 18
  

  БЦЖ енгізгендегіпоствакциналық асқынуларға ерекшеназараударуқажет, оған жергіліктісипаттаматәні

  регионарлылимфааденит (екпеден 2-3 ай өткен соң мойын, қолтықасты лимфа түйіндері ұлғаяды); теріастысуық абцесс (вакцинанытеріастынаенгізутехникасыбұзылғанда немесежоғары дозаныенгізгенде — асептикалық инфильтрат дамиды); беткей жара; келоидтытыртық (терібетіненкөтеріліп тұратын дәнекер тіндіктүзіліс); лимфа түйініндегі диаметрі 10мм-ден жоғары кальцинат; сүйек жүйесінің зақымдалуы (түтікті сүектердің зақымдануы басымоститтер). Клиникалық көрінісі сүйек туберкулезісияқты; терінің жүйелі қызыл жегітүріндегі зақымдалуы (өте сирекболады); жалпыауыр ауру түрінде әртүрлі органдар мен жүйелердің зақымдануымен өтетін жайылған БЦЖ-инфекциясы. Өте сирекиммундықтапшылығы бар балаларға вакцинация жүргізгенде байқалады.

• 
  Слайд 19
  

  Вакцинацияданкейінгіасқынуларға күдік туғанда немесе диагноз нақты қойылғанда дәрігер міндеті:

  науқасқа жеделмедициналық көмек көрсетуге, қажет болсастационарға жатқызуға; алғашқы анықталған күні мемлекеттікэпидемиологиялық бақылаудың аймақтық мекемесінежеделхабарландыружіберу (форма 058/у). Кейінненстационардаол диагноз нақтыланады немесежоққа шығарылады; вакцинацияданкейінгіасқынулар балалармекемесінебармайтынбалаларға- баланың даму тарихына (форма 112/у), профилактикалық екпекартасына (форма 063/у), ал балалармекемесінебаратынбалаларға -баланың медициналық картасына (форма 026/у), профилактикалық екпекартасына (форма 063/у) тіркеледі).

• 
  Слайд 20

  Вакциналардың барлық түрлеріне тұрақты және уақытша қарсы көрсеткіштер

  4 желтоқсан 2008 жылыҚР-да Денсаулық сақтау Минстрлігінің № 636 «Иммунизацияға қарсы көрсеткіштер, егуденкейінгіасқынуларды тексеружәне есепкеалутуралы» бұйрығы шыққан, оған кіреді: №1 Қосымша – профилактикалық егулержүргізуге уақытша және тұрақты медициналық қарсы көрсеткіштер; № 2 Қосымша — егуденкейінгіасқынуларды тексеружәне есепкеалу; №4 Қосымша — егуденкейінгіасқынуларды тексерудің эпидемиологиялық акті. Вакциналардың барлық түрлеріне жалпықарсы көрсеткіштер бар, олар: тұрақты және уақытша болыпбөлінеді.

• 
  Слайд 21
  

  Тірівакциналарды (БЦЖ, КҚП және ОПВ) енгізугетұрақты қарсы көрсеткіштер):

  тұрақты иммундық жетіспеушілік; АИВ-инфекциясының клиникалық көріністері; қатерлі қан аурулары мен қатерлі ісіктер; жүктілік.

• 
  Слайд 22

  Стивенс-Джонсон синдромы

  Стивенс-Джонсон синдромы – көптүрлі жалқықты қызарманың ең ауыр түрі. Алғаш рет аурудың белгілерін 1922 ж. америкалық педиатрлар A.M.Stevens және F.C.Johnson сипаттап жазған. Кейінірек бұл ауру «жедел дамыған кілегейлі қабық-тері-көз синдромы» («острый слизисто-кожно-глазной синдром»), «қатерлі жалқықты қызарма»(злокачественная экссудативная эритема) деген атаулармен сипатталған. Ауру дене қызуының шұғыл (38-40°С) көтеріліуімен, буындардың сыздап, тамақтың қатты жұтқызбай ауруымен және сілекейдің көп бөлінуімен басталады. Бірнеше күннен кейін дене қызуы төмендеп, 2-4 апта субфебрильді күйінде сақталады.

• 
  Слайд 23

  Сурет-4 . Стивенс-Джонсон синдромы

• 
  Слайд 24
  

  Науқастың осындай ауыр жағдайында кеуде, иық, тізе және алақан терісінде домалақ немесе сопақ пішінді қою-қызыл түсті, ортасында пурпуралы қан құйылу ошағы бар дақты бөрпелер пайда болады. Соңынан папулалар, везикулалар, күлбірек бөрткендер қоса шыға. Олардың орнында бір-үш жетіден кейін қабықшалар пайда болып, бір аптадан кейін түсе бастайды және орындарында пигменттелген дақтар қалады. Осы кезде дене қызуы да қалыпқа келе бастайды (сурет-4 ). Науқастардың үштен бір бөлігінің ауыз, жұтқыншақ, көмей және кеңірдек кілегей қабығы жарақаттанады. Қатты қызарып, домбыққан кілегей қабық бетіне күлбірек және көпіршік бөрткендер шығып, аз уақыттан кейін жарылып, үлкен көлемді, қанағыш эрозия ошақтарына айналады. Ауыз ішіндегі эрозия беттері ақшыл-сұр түсті өліетті қақпен немесе ақшыл-сары түсті фибринді қақпен, ал еріндер жиегіндегі эрозиялар қанды-сарысулы қабықшалармен жабылады. Бұл кезде кез-келген тағамды қабылдау және сөйлеу қиынға соғады, аймақтық лимфа түйіндері ұлғайып, ауыратын болады. Осымен қатар басқа ағзалардың да (көздің, мұрынның, жыныс мүшелерінің) кілегей қабығы жарақаттанып, әртүрлі қабыну үрдістері (катаральды, буллезді, эрозиялы) дамиды. Науқастардың қанында лейкоцитоз (10.109-16.109), таяқшаядролы ауытқу, кейде эозинофилия (12% дейін), лимфопения, анемия анықталады. Аурудың өте ауыр түрлері өліммен аяқталуы да мүмкін.

• 
  Слайд 25
  

  Аурудың сараптамалы диагностикасы. Көптүрлі жалқықты эритеманың екі түрін бір-бірінен, акантолиздеуші және акантолиздемеуші күлбіреуікшеден, ауыздың жедел герпестік қабынуынан, екіншілік мерезден ажырата білу керек. Емі. Аурудың жедел дамуы кезеңінде науқас организмінің уыттануын азайтатын, десенсибилизациялайтын, жалпы жағдайын жақсартатын, ауыздағы жарақат ошағының жазылуын тездететін симптоматикалық ем жүргізеді. Аурудың жеңіл дәрежесі кезінде жалпылай емдеу үшін натрий салицилатын (0,5-1,0 г тәулігіне 4 рет),антигистаминдік дәрілерден супрастин немесе фенкарол (0,025 г тәулігіне 3 рет), тавегил (0,001 г 2 рет) және басқаларын, В тобындағы витаминдер жиынтығын, аскорутин, аскорбин қышқылын тағайындайды. Аурудың бетін этакридин лактаты (0,05 г тәулігіне 3 рет, 10-20 күндей) мен левамизол (тәулігіне 150 г, бір аптада екі күн қатарынан, 5 күндік үзіліспен 2 ай қабылдайды) оңай қайтарады. Аурудың орта дәрежесінде жоғарыда аталған дәрілермен қатар көктамырға натрий тиосульфатының 30% ертіндісін 10 мл күніне бір рет, (барлығы 8-10 инъекция), гемодез 200 мл күніне бір рет құйған тиімді.

• 
  Слайд 26
  

  Ауыр дәрежесі кезінде (инфекциялы-аллергиялық түрінде) кең спектрлі антибиотиктер, преднизолон (күніне 20-30 мг) тағайындайды және 5-7 күннен кейін 2-3 күнде бір 5мг-ға азайтып отырады. Сонымен қатар антигистаминдік дәрілер, натрий тиосульфатының 30% ертіндісін, гемодез, витаминдер, саңырауқұлақтарға қарсы дәрілер тағайындайды. Стивенс-Джонсон синдромы кезінде науқасты аурухана жағдайында емделу қажет. Преднизолонның үлкен мөлшерін (60-80 мг) уытсыздандырушы дәрілермен бірге (реополиглюкин, гемодез, физиологиялық ерітінді, глюкозаның 5% ертіндісі) көк тамырға қалыптасқан жүйемен құяды. Жарақат ошағын тітіркендірмейтін, сұйық, жоғары қуатты емдәм тағайындайды. Ауру қайталанбаған кезеңде (ремиссия кезең) организмдегі созылмалы инфекция көзін, оның ішінде одонтогендік ошақты жойып, иммундық жүйенің қызметін қалпына келтіру шараларын (иммунологтың қатысуымен) жүргізеді, организмнің қорғаныс қасиетін көтеріп, гипосенсибилизациялау мәселелерін (гистаглобинмен, гамма-глобулинмен, бактериялық аллергендермен, стафилококтық анатоксинмен) қарастырады. Гистаглобинді тері астына 1-2 мл аптасына 2-3 рет құяды, емдеу курсы 8-10 инъекциядан тұрады. Қылшаға және стафилококқа қарсы гамма-глобулинді де үш күнде бір рет 2 мл тері астына жібереді, емдеу курсы 5-7 инъекциядан тұрады. Міндетті түрде ауыз ішін сауықтырады.

• 
  Слайд 27

  Лайелл синдромы

  Кең жайылған токсикодермия – бұл терідегібөртпелердің уыттану (интоксикация) құбылысымен жүретін ауырдерт. Науқастарда қызба, қалтырап-дірілдеу, буындардағы ауыру, жүрек айну, ішөтуі болады.Терідегібөртпелер кең тараған полиморфтысипатиеленеді: дақтар, күлдіреулер, кейдегеморрагиялық заты бар везикулалар.Токсикодермияның ауырформасыЛайелл синдромы немесежеделэпидермалдынекролизболыптабылады. Мұнда теріменқатар ауыздың, көздің, жынысағзаларының шырыштықабықтары зақымданады, трахеяның, бронхтардың шырыштықабықтарының сыпырылыптүсуі өтеді.Дерттің толық клиникалық суреті 12-36 сағаттан соң дамиды, кейдеолбірнешетәулікке ұзарады. Сырттайқарағанда мұндай науқастар ІІ дәрежедегі күюі бар сырқаттарды ескетүсіреді. Шартбойыншаүдеріске ішкіағзалар: бауыр, өкпе, ми мен жұлын, бүйрек үсті бездерітартылады; сусызданусимптомдарықосылады. Науқастың өлімі дерттің 4-ші-26-шы тәуліктері кезеңінде туындауымүмкін.

• 
  Слайд 28
  
• 
  Слайд 29

  Пайдаланған әдебиеттер.

  Ақпарат көзі: http://kazmedic.kz/archives/3286  KazMedic.kzсайтынасілтемеміндетті