Презентация на тему "Экология және оның міндеттері"

Содержание

• 
  Слайд 1
  

  Қазақстан – Ресей Медициналық УниверситетіПрофилактикалық медицина курсы“Экология”пәніЛектор. Рыскулова А.Р.

• 
  Слайд 2
  

  Қазіргі қалалардың және ауылдық мекендердің экологиялық мәселелері “Урбанизация” түсінігі. Проблеманың қазіргі жағдайы. Экономикалық тұрғыда дамыған елдерде соңғы онжылдықтарда адамзат денсаулығының жағдайы елеулі дәрежеде өзгерді.Ғылыми-техникалық прогресс жағдайларында өнеркәсіп жедел өсуде. Бұл жағдай өз кезегінде урбанизация үрдісін тудырады. Урбанизация -қалалану - латын, сөзі. Олтұрғындар мен экономикалық өмірдің қалаларда шоғырлануын және солқалалар саны мен аумағының өсуін білдіреді. Қалалар мен қалалық тұрғындар саны өсуі -заңдылық үрдіс. Олтұрғындар, өндірістік қаражаттар, қоғамдық байлық, өкімет пен мәдениеттің кеңістіктік шоғырлануы болыпжатқан қалаларда өндірістік күштерді тиімдідамытуға және кадрлық ресурстардыорындыпайдалануға мүмкіндік береді. Қалалардың өсуі мен дамуыэкологиялық-канализациялау, су өткізу торабы, жылуменқамтамасыз ету; өндірістік және қоғамдык білім беру мен денсаулық сақтау сияқты әлеуметтік - көлік пен байланыс, инфрақұрылымдарының өрістеуіне ықпал етуде.

• 
  Слайд 3
  

  Қалалық тұрғындар санының, қалалардың, әсіресе іріқалалардың өсуі адамзатөркениетідамуының ажырамасбөлігі болыптабылады. 20-ғасырда миллион тұрғынды қалалар саны 10 есеөсті. Бұрынғы КСРО қарамағында болған біздің Республикадақалалық түрғындар саны 1926 жылы - 18,0 %, 1940 жылы - 33, 0%, 1959 жылы - 48,0 %, 1986 - 66,0 % және 1989 жылы - 51,0 % құрады Қазіргі урбанизация - біртұтас алғаңда қоғамның жаңа өркениеті түріне өтуін сипаттайтынфундаментальдық қоғамдық үрдістердің бірі. Бұл өндіруші күштер (индустриализация мен ғылыми-техникалық прогресс) және өндірістік қатынастар (қоғамдық-экономикалық формациялар) дамуының тарихизандылық үрдістері, бұл түрғындар қайта өндірілуінің жаңа тәртібіне демографиялық өту, аз балалыжанұяға, төмен туушылыққа, тұрғындардың жасшамалық жаңа құрылымына өту.

• 
  Слайд 4
  

  Қазіргі қалалардағы тіршілікортасынынфакторлары Қазіргі 4 миллиард адамның қоршаған ортаға жасаған әрекеті, өзінің масштабы бойыншатасдәуірінің 40 миллиард адамыжасайтынәрекетіне тең. Урбанизацияның терісфакторларыөзінің табиғаты бойыншафизикалық, химиялық,биологиялык түрде әсер етеді. Автомобиль көлігі Қазіргі қалалардың көпшілігінде қоршаған орта ластануыныннегізгікөзі автомобиль көлігі болады. Оның шығаратын, адамүшін улылығы бар газдары 200 денастамхимиялық қосылыстарды құрайды. Бұлар әртүрлі көмірсутектер, азот тотықтары, альдегидтер, иіс газы (СО) және басқалар. Қалалар ауасындағы барлық улызаттардың 70 % дейінмөлшері автокөлік есебінежатадыдепсаналады Қазіргі қалалардың ауабассейнікөмір қос тотығымен ластанған.Іріжолдардың бойында осы заттың шоғырлануы 500 мг/м3 жетуімүмкін (ШРЕК - 3,0 мг/м3). Көміртек тотығы қанның гемоглобинінкарбоксигемоглобингеайналдырады, олұлпалық тынысбұзылуының дамуынаәкеледі. Қазіргі уақытта автокөлік шығаратын газдардаулызаттарғана емес, оған қоса канцерогеңдік қасиеттері бар заттарбайқалған.

• 
  Слайд 5
  

  Басқа топқа азот тотықтары жатады - оларканцерогендікнитрозоқосылыстар болады. Қалалық ауаластануыназайтудаәртүрлі технологиялық шаралардың белгілімағынасы бар: карбюратор конструкциясынжетілдіру; электрондық тұтатқыш қондыру; реакторлардажұмыстан шыққан газдардыжандырыпбітіру; катализдікнейтрализаторлардықолдану. Экологиялық таза транспорт - электромобильдертуралы да соныайтуға болады. Оны барлық жердеқолдану аккумуляторлардықуаттау үшін көп электрэнергиясышығынымен ұштасады және батареяларконструкцияларынжетілдірудіталапетеді. Сондықтан автомобиль транспортының мәселесі түрғындардың өсуімен біргеқалалар үшін ең өзекті мәселеге айналуда.

• 
  Слайд 6
  

  Қалалык шу Калалық шу - өзекті мәселе, ол автомобиль қозғалысымен және жалпыкөлікпен байланысты. Адам организмінекеріәсері бар және оның еңбектенуі мен демалуынакедергіжасайтынкезкелгенұнамсыз немесежағымсыз дыбыстарәрекеті - шудептүсініледі. Дыбыс - естусезімінтудыруға қабілеті бар, серпіндіортаның (ауалық, сүйықтық, қаттылық) толқын тәрізді тербелістері. Орта тығыздығы қаншалықты үлкен болса, дыбысжылдамдығы соншалықты жоғары. Серпіндіортаның тербелістерігерцте (Гц) көрсетілетін белгіліжиіліктедыбыстық толқындар жасайды. Адам құлағы 16 дан 20 000 Гц дыбыстардықабылдай алады. Ең жақсы қабылданатын дыбыстар 800-6000 Гц аралығында болады. 400 Гц дейінгітөмен дыбыстар, жасүлғайған сайынжоғарғы дыбыстар (20 000 - 12 000 Гц) әжептеуір нашаркабылданады. Шулартүрғылықты жене тұрғылықсыз болады. Тұрғылықтыларға электроқозғалтқыштар шығаратын дыбыстық тербелістержатады. Тұрғылықсыздарға, өзінің қарқындылығын уақыт ішінде 5 ДБА артық шамаға өзгертетін, барлық тұрақсыз шукөздері жатады. Қалалық шуыл, негізінен, тұрғылықсыз дыбыстарменберіледі.

• 
  Слайд 7
  

  Ауылдық елдімекендердің урбанизациясы (Қазіргі кезде урбанизация мәселсі ауылдық жерлерді де қамтиды. Соңғы он жылдардашаруашылықтардың іріленуінебайланыстыауылшаруашылық өндірісі бірортаға шоғырландырлды, бұл бірелдімекендердің ұлғаюына, басқаларының бос қалуына әкеліп соқ-ты. Ауылшаруашылық өндірісінің қайта жарақтандырылуы - кең түрде механикаландырылуы, ірімалшаруашылық кешендердің салынуы, ауылшаруашылық өнімдерді алғашқы өңдеу және ауыл-шаруашылық техникалрынжөндеу қуаттарының іскеқосылуы (қуатты элеваторлар, машина-трактор станциялары, сүт зауыттары, дән, көкөніс, жеміскомбинаттары) міне, осылар бой көтерді. Жекеауылдық елдімекендердетұрғындардың шоғырлануы, ауылдыжақсы жабдықтау, жоспарлау, құрылыс мәселелерін шешу, суменқамтамасыз ету, қатты және сұйық қалдықтарды жинаусекілдішараларқоршаған ортанызалалсыздандыружәне пайдаланумәселелерін шешуқажеттігін туғызды, басқаша айтқанда ауылдаөмір сүру үлгісі ісжүзінде қалалық өмірге жақындады.

• 
  Слайд 8
  

  Ауылдық экологиялық жағдайын анықтайтын факторлар Қазіргі жағдайда ауылдыелдімекендердікөркейтіп, көгалдан-дыруға жоғары талаптаркойылады. Олардың ең бастылары - аумақты қалыпты жұмыс істейтінаймақтарға болу және санитарлық-гигиеналық нормалардықатаң түрде сақтау. Ауылдық елдімекендердіжобалау мен оның құрылысын салу-дың қалалар менжұмысшы поселкелерінсалуданайырмашылығы мынада - оның өзіне тән ерекшеліктеріболады. Атапайтқанда ауылдық елдімекендерқұрылысын қолға алғанда оның материалдық және техникалық мүмкіндіктері, ауылдыжердегіөмірдің әлеуметтік-экономикалық факторларыескерілуіқажет. Ауылдық құрылыстың бірқатар өзіндік ерекшеліктеріболады, оларауылдытазартудың жағдайына, дұрыс жабдықтауға және гигиеналық жағдайларға әсер етуімүмкін.

• 
  Слайд 9
  

  Ауылдың қоршаған орта нысандарының ластанукөздері Топырақ және су көздерінің ластануынтудыратынжағдайлар мыналар: - өнеркәсіптік алаңшалардың үстіңгі бетіненатмосфералық жауын-шашынменжуылған заттар; - көң сақтайтын орындарданнемесесыйымдылықтардан топырақтағы суларға және ашық су көздеріне жуындыағынды сулардың жырыпөтіп кетуі; - жуынды су жинағыштардан немесежерсуаруөрістерін жырыпөтіп шығуы; - ауылдық еддімекемелердің аумақтарын дұрыс жоспарламау. Су қоймасына түскен жуындысудың әсері суда ерігеноттегімөлшерінің күрт азаюы, шірігениістердің пайдаболуы, қарақошқыл түсі, органикалық заттар, ОБҚ және қышқылданудың көбеюі арқылы білінеді. Осының салдарынан суда нитраттар, аммиак және органикалық қосылыстар шоғыры күрт жоғарылайды. Топырақта ішектобынажататынпатогендікбактериялар мен сальмонеллездербірайға дейінтіршілігінсақтайды. Олартопыраққа 50 см және одан да тереңге кіруімүмкін.

• 
  Слайд 10
  

  Атмосфералық ауаныгаздарменластаудың негізгікөзі — көң мен құс саңғырығы болыпсаналады. Газдаржергетүсу, тасымалдану, сақтау, өңдеу және жоюүрдістерінде шығады. Жергежаңа түскен тезектеанаэробтық үрдістер дамибастайды жасушадантысферменттеркөміртектік қешенді қарапайым қанттарға, протеингежәне аминоқышқылдарға, майға және майлықышқылдарға (сіркесуы, май, пропиондық қышқылдары) дейінгидролиздейді, соның нәтижесінде қышқылданып дамиды; қышқьшдануы ашудың регрессиясы: органикалық қышқыл-дар ерітілетіназттық қосылыстар аммиакка, көмір қышқыл газына, азотқа, метанға, сутегінеыдырайды, Рнартатүседі және күкіртті сутегі, индол, скатол, меркаптан пайдаболады; сілтілікашу: органикалық қышқылдар көмір қышқыл газы мен метанға ыдырайды.

• 
  Слайд 11
  

  Ауылэкологиясынабайланыстыауылдық тұрғындар денсаулығының ерекшеліктері Ресмистатистикалық деректербойыншаауылдық тұрғындар денсаулығын сипаттайтынкөп көрсеткіштер қалалық тұрғындар көрсеткіштерінен біршамажақсырақ. Мәселен, ауылдық жердетуушылық қаладағы жоғары; өлім-жітім қалалық түрғындар арасындашамалыжоғары; орташаболашақ өмір ұзақтығы ауылтүрғындарында қалалық тұрғындардан жоғары. Қалалық түрғыңдардың жалпыаурушаңдылығы ауылдық тұрғындар аурушаңдылығынан біршамаасады(мың тұрғынға шаққанда калада 3800—4500 аурушаңдылықтың кездесужағдайы, ауылда 1500— 1800 кездесужағдайы болады). Шынында да осылайма? Осы көрсеткіштер деңгейі не нәрсеге тәуелді? Осы сұрақтар көп себептергетәуелді және солардың ішіндемыналарға: біріншіден, дәрігерлік кадрларментүрғындардың қамтамасыз етілуінежәне осыменбайланысты диагностика деңгейіне (ауылдаауруларға диагностикажасайтынкөп мамандаржетіспейді); екіншіден, медициналық көмекке тұрғындардың қолы жетуінде; үшіншіден, тұрғындардың білімділігіне.

• 
  Слайд 12
  

  Ауылдыкжерлердегікоршаған орта жағдайларын онтайландыру (оптимизация) жөніндегі шаралар Бұлшаралармынадайнегізгімәселелерді қамтиды: 1. Ауылдық елдімекендердің жоспарлануы мен қайта құрылуын гигиеналық негіздеу(рациональдық аудандастыру, ауылдық жердің ерекшеліктерінтиімдіпайдалану); 2. Ел тұратын аймақтарды, өнеркәсіптік нысандарды, мал шаруашылық кешендерінжобалаужөне құрылыс салу сатысындажағдайды ескеру, санитарлық қадағалауды күшейту; 3. Мал шаруашылығы кешендерінің қатты және сұйық қалдықтарын, елдімекендердің шаруашылық-тұрмыстық жуындысуларын, әртүрлі нысандардың өндірістік жуындыағындыларын жинау, сақтау, тасымалдаужәне жоюжұмысын жүйелі түрде арнайыбақылау; 4. Ауылшаруашылығындағы гербицидтерді, дефолианттарды, инсектецидтердіжәне минерал тыңайтқыштарды қолдануға күнделікті санитарлық қадағалауды күшейту; 5. Тағамдық өнімдер мен қоршаған ортаның әртүрлі нысандарындағы пестицидтерменминеральдық тыңайтқыштар мөлшеріне ұдайы бақылау жүргізу.

• 
  Слайд 13
  

  Ауылтұрғындарының денсаулық күйін жақсарту үшін қажет: 1. Жекетұрғын мекендердеэпидемиологиялық жағдайды жүйелі талдау (85-емдеу нұсқасы мен СЭС жеделхабарлауыбойынша); 2. Инфекциялық емесауруларэпидемиологиясын, жекеаурулардың тұрғындар арасындатаралуын (эндокриндікаурулар, этиологиясықойылмаған ішекаурулары, теріжәне теріастыаурулары, сезімжәне жүйке жүйесі аурулары, туабіткен даму кемістіктертаралуы - емдеу-профилактикалық мекемелердеректерібойынша) зерттеу; 3. Жекеаурулартаралуының шындеңгейін табу мақсатымен тереңдетілген медициналық тексерулержүргізу; 4. Әрбір ауылдық елдімекенбойыншатұрғындардың өлім-жітімінің себептерінжүйелі талдау.