Презентация на тему "Грамадска-палітычны лад і права на Беларусі ў перыяд рэвалюцыйных перамен і адраджэння беларускай дзяржаўнасці (1917–1920 гг.)"

Содержание

• 
  Слайд 1
  

  Грамадска-палітычны лад і права на Беларусі ў перыяд рэвалюцыйных перамен і адраджэння беларускай дзяржаўнасці (1917–1920 гг.)

• 
  Слайд 2
  

  У 1916 – пачатку 1917 гг. у Расійскайімперыісклаласярэвалюцыйнаясітуацыя. Прычынамірэвалюцыісталісацыяльныяпраблемы, якія не былі ў поўнымаб’ёмевырашаны ў ходзерэвалюцыі 1905-1907 гг. Ваўмовахвайны, якая суправаджаласявялікімілюдскімістратамі і вострым эканамічнымкрызісам, яныасабліваабвастрыліся. На пачатку 1917 г. у гарадахРасійскайімперыізначнаўзрастаерабочырух, яківылучаепалітычныялозунгі, галоўным з якіхстановіцца “Далоўсамадзяржаўе!” 23-28 лютага 1917 г. усеагульнаяпалітычнаязабастоўка ў Петраградзе, да якойдалучылісясканцэнтраваныя там войскі, прывяла да звяржэнняцарскагаўрада. ГэтаяпадзеяатрымаланазвуЛютаўскаярэвалюцыя. 2 сакавіка 1917 г. царМікалай ІІ адрокся ад трона.

• 
  Слайд 3
  
• 
  Слайд 4

  Двоеўладдзе

  У выніку рэвалюцыі ў Петраградзе ўзніклі новыя органы ўлады: Часовы ўрад, які складаўся пераважна з прадстаўнікоў ліберальнай апазіцыі ў Дзяржаўнай думе, на чале з Г. Львовым і Петраградскі Савет рабочых і салдацкіх дэпутатаў, які складаўся з выбарных прадстаўнікоў ад рабочых калектываў і вайсковых частак, у яім пераважалі дзеячы левых палітычных партый. Часовы ўрад выступаў у якасці афіцыйнай улады. Аднак рэальнае ажыццяўленне ім улады было магчымае толькі дзякуючы падтрымцы Петрагарадскага Савета. Апошні прызнаў Часовы ўрад, аднак у той жа час кантраляваў яго дзейнасць, ставячы падтрымку ўрада ў залежнасць ад выканання шэрагу ўмоў. Такая сітуацыя атрымала назву двоеўладдзя.

• 
  Слайд 5
  
• 
  Слайд 6

  Беларускі нацыянальны рух

  Ваўмовахусеагульнайдэмакратызацыіадбываеццаабуджэннебеларускаганацыянальнагаруху. Узнікае шмат нацыянальныхарганізацый, гурткоў і суполаксасваіміперыядычнымівыданнямі як на тэрыторыіБеларусі, так і ў Петраградзе, Маскве, іншыхгарадах, дзезнаходзілісябежанцы, рабочыя і салдаты з Беларусі. У сакавіку 1917 г. аднавіла сваю дзейнасцьБеларускаяСацыялістычнаяГрамада, узнікаюцьпартыіліберальнайскіраванасці – Беларускаяпартыя народных сацыялістаў (БПНС), Хрысціянска-дэмакратычнаязлучнасць (ХДЗ). 25-27 сакавіка 1917 г. у Мінскуадбыўсяз’ездпрадстаўнікоўбеларускіхнацыянальныхарганізацый, у якімудзельнічала каля 150 чалавек. На з’ездзебыўствораныспецыяльны орган – Беларускінацыянальныкамітэт (БНК) на чале з лідэрам БПНС, былым аўтанамістампамешчыкамРаманамСкірмунтам. КамітэтударучаласядамагаццадзяржаўнайаўтаномііБеларусі ў складзедэмакратычнайРасійскайфедэрацыі і адкрыццябеларускамоўных школ. АднакЧасовыўрададмовіўсяразглядацьпатрабаванні БНК.

• 
  Слайд 7

  ПастановаБеларускагоНацыанальнагоКамітэту. 26 сакавіка 1917 г.

  Выбраны з'ездамбеларускіхграмадзянскіхдзеячоўнашаго краю 25 сакавіка 1917 г. БеларускіНацыанальныКамітэт мае сваім грунтам культурна-нацыянальнаеадраджэньнебеларускаго народу, якоевымагаеццапаступовымрухамгістарычнагожыцьцяпаасобныхнацый, патрэбайагульнай культуры і прагрэсуусягочаловецтва. /…./1) Прызнаючынайлепшейформайгосударственнаго ладу Расііфэдэратыўна-дэмакратычнуюрэспубліку - з'ездлічыцьпатрэбайаўтаномнаеадбудаваньнеБеларусі у граніцахРасіі, у якіх было б забезпечэнавольнаеразвіцьце і поўные правы іншым народам, жывучым на Беларусі. Эканамічнаестановішчэ і тыяшырокіямагчымасьці, якіяаткрыліся з рэвалюцыейпераддэмократычнайРасіяй, звязывае нас з Расійскайфэдэратыўна-дэмакратычнайрэспублікай. Дзеля гэтагоБеларускіНацыанальныКамітэтлічыцьпатрэбнымперасьцерягчы ад тыхлюдзей, якіяпрыкрываючысяімянембеларускім, вялі б прапаганду за далучэньня да Польшы, або да якогодругога государства. ГэтакіхлюдзейБеларускіНацыанальныКамітэт, на сколькіянывыступалі б ад ягоімяні, будзелічыць за правакатароў. 2) БеларускіНацыанальныКамітэтпрызнаесвабоду за кожнайрэлігіяй і клічэусіхбеларусоу, без розніцы веры, да супольнайпрацы над стварэньнямядынайбеларускай культуры. 3) Лічучы, штозямельная справа будзеразважанаагулова на УстаноучымРасійскомСэйму, БеларускіНацыанальныКамітэтзнаходзіць, штодэтальнагэтая справа на Беларусіпавінна быть размяркованакраеваюБеларускаюРадаю, скліканаю на асновіроунаго, агульнаго, простаго і таемнагогаласованьня. 4) БеларускіНацыанальныКамітэтлічыць за патрэбунацыаналізацыюбеларускай школы. 5) У ваеннай справе БеларускіНацыанальныКамітэттрымаяццатагопагляду, штозгодапавіннабыцьзроблена без аннэксіі і кантрыбуцыі, с правам самаусьвядамленьнянацый. 6) Аднэй з умоуміру, жаданаго для Беларусі, есьцьзваротзабранайчасткіэтнаграфічнайБеларусі, і далучэньнеяе, аб'еднанай з рэштайБеларусі, да РасейскайФэдэратыунайРэспублікі.

• 
  Слайд 8

  Рада

  Памяркоўныяпазіцыікіраўніцтва БНК выклікалінезадаволенасць з боку БСГ, якая выступала за шырокіядэмакратычныясвабоды, дзяржаўнуюаўтаноміюБеларусі, перадачуўсёйпамешчыцкай і дзяржаўнайзямлісялянам, развіццёбеларускай культуры і г.д. Падяеуплывампрайшоўз’ездбеларускіхнацыянальныхарганізацый у ліпені 1917 г., які на змену БНК утварыўЦэнтральную раду беларускіхнацыянальныхпартый і арганізацый (з кастрычніка 1917 г. – ВялікаяБеларуская рада), у склад якойуваходзілітолькіпрадстаўнікі левых беларускіхарганізацый на чале з адным з лідэраў БСГ ЯзэпамЛёсікам. Да восені 1917 г. у склад БСГ уваходзіла каля 10 тыс., а ў склад усіхбеларускіхнацыянальныхарганізацый каля 23 тыс. чалавек. Аднакуплыўбеларускаганацыянальнагаруху на шырокіянародныямасызаставаўся ў цэлым на нізкімузроўні.

• 
  Слайд 9
  

  Лютаўская рэвалюцыя ў хуткія тэрміны ліквідавала манархічную сістэму дзяржаўнай улады ў Расійскай імперыі. Яна садзейнічала імклівай дэмакратызацыі грамадска-палітычнага жыцця, развіццю беларускага нацыянальнага руху. Аднак працяг удзелу Расіі ў Першай сусветнай вайне, адкладванне вырашэння асноўных сацыяльных праблем, паглыбленне эканамічнага крызісу абумовілі крызіс новых інстытутаў улады і абвастрэнне грамадскіх супярэчнасцяў

• 
  Слайд 10

  Кастрычніцкаярэвалюцыя

  24-25 кастрычніка 1917 г. створаныПетрагарадскімСаветамВаенна-рэвалюцыйныкамітэт з дапамогайпетраградскіхсалдат і маракоўБалтыйскага флота ўзняўузброенаепаўстанне, у вынікуякогабыўскінутыЧасовыўрад. У той жа час ІІ Усерасійскіз’ездСаветаўрабочых і салдацкіхдэпутатаў, якіпраходзіў 25-27 кастрычніка 1917 г. абвясціўпераходусёйулады да Саветаў. Быўствораны новы ўрад – Савет народных камісараў (СНК), якіўяўляў з сябекааліцыюбальшавікоў і левых эсэраў на чале з лідэрамбальшавікоў У.І. Леніным. Дадзеныяпадзеіўвайшлі ў гісторыюпадназвайКастрычніцкайрэвалюцыі.

• 
  Слайд 11
  
• 
  Слайд 12
  

  Пераходулады да Саветаў у Петраградзевыклікаўаналагічныяпадзеі і ў рэгіёнах, у тымліку і ў Беларусі. Галоўную ролю ваўстанаўленніСавецкайуладыадыграліваенна-рэвалюцыйныякамітэты, створаныя з прадстаўнікоўлеварадыкальныхсіл, якіяабапіраліся на ўзброенуюсілурэвалюцыйныхсалдат. 2 лістапада 1917 г. была ўсталяванаўладаСаветаў у Мінску.

• 
  Слайд 13
  
• 
  Слайд 14

  Беларускіз'езд

  СазгодыСавецкагаўрада 14-17 снежня 1917 г. быўправедзены ў МінскуЎсебеларускіз’езд. Галоўную ролю ў ягоарганізацыіадыграліВялікаябеларуская рада і Беларускіабласныкамітэт, створаны ў ПетраградзепрыЎсерасійскімСавецесялянскіхдэпутатаў, штопадтрымліваўпераважна левых эсэраў. У з’ездзеўдзельнічалі 1872 дэлегаты, сяродякіхбыліпрадстаўнікі ад Саветаў, земстваў, зямельныхкамітэтаў, беларускіхнацыянальныхарганізацый. Большасцьдэлегатаўз’ездавыступілі за дзяржаўнуюаўтаноміюБеларусі і стварэнне органа краёвайулады ў выглядзеЎсебеларускагаСаветасялянскіх, рабочых і салдацкіхдэпутатаў да скліканняЎсебеларускагаЎстаноўчага сходу. У адказАблвыканкамзах у ноч з 17 на 18 снежня 1917 г. разагнаўз’езд. Абранаяз’ездам Рада і ягорабочы орган – Выканаўчыкамітэт Рады з’ездапрацягвалідзейнічаць у нелегальных умовах.

• 
  Слайд 15

  Абвяшчэнне Беларускай Народнай Рэспублікі

  Падчас адступлення расійскіх войскаў з Мінска Выканаўчы камітэт Рады Ўсебеларускага з’езда. 21 лютага 1918 г. ён звярнуўся да беларускага народа з Першай Устаўной граматай, у якой абвясціў сябе часовай уладай на тэрыторыі Беларусі, вылучыў са свайго складу орган выканаўчай улады – Народны Сакратарыят на чале з Язэпам Варонкам і абавязаўся склікаць Усебеларускі Устаноўчы сход. Германскія ўлады не прызналі дадзеных органаў улады, але не забаранілі іх дзейнасць.

• 
  Слайд 16

  ПЕРШАЯ ЎСТАЎНАЯ ГРАМАТА Да народаўБеларусі

  Родная старонка наша апынулася ў новым цяжкім стане. Дзецяперулада, што была тут, няведама, мы стаімоперадтым, што наш край можабыць заняты нямецкімівойскамі. Мы павінныўзяць свой лес ваўласныярукі. Беларускі народ павінензьдзейсьніцьсваё права на поўнаесамаазначэньне, а нацыянальныяменшасьці на нацыянальна-пэрсанальнуюаўтаномію. Правы нацыіпавіннызнайсьцісваёзьдзейсьненьне шляхам скліканьня на дэмакратычныхасновахУстаноўчага Сойму. Але і да скліканьняУстанаўчага Сойму ўсяўлада на Беларусіпавіннаналежыцьтым народам, якія на ёйжывуць. Выканаўчы К-т Рады першагаУсебеларускагаЗьезду, папоўненыпрадстаўнікамірэвалюцыйнайдэмакратыінацыянальныхменшасьцяў, зьдзяйсьняючымэтыЗьезду, абвяшчаесябечасовайуладай на Беларусі для кіраваньня краем і скліканьня, як можнахутчэй, УсебеларускагаУстаноучага Сойму на асновеагульнага, простага, роўнага, тайнага і прапарцыянальнагавыбарчага права для ўсякагадарослага, нялічучыся з нацыянальнасьцю, вызьнаньнем і родам. Часовую народную ўладу краю, якая ставіцьсабемэтайабарону і зацьверджаньнезаваяваньняўрэвалюцыі, будзезьдзейсьнявацьстворанынамі Народны СакратарыятБеларусі, які ад гэтага дня пачаўвыконваць свае абавязкі. Пэрсанальны склад Сакратарыятубудзеапублікаваныпасьля. Дадзена ў Менску-Беларускім 21 (8) лютага 1918 г.  ВыканаўчыКамітэт Рады УсебеларускагаЗьезду.

• 
  Слайд 17
  
• 
  Слайд 18

  ДРУГАЯ ЎСТАЎНАЯ ГРАМАТА

  Выканкам Рады Ўсебеларускага з’езда ў знак пратэсту супраць Брэсцкага міру 9 сакавіка 1918 г. выдае Другую Устаўную грамату, у якой абвяшчалася Беларуская Народная Рэспубліка (БНР) у этнаграфічных межах пражывання беларускага народа, а сам Выканкам быў перайменаваны ў Раду БНР, прэзідыум якой узначаліў дзеяч БСГ Ян Серада. Граматай зацвярджаўся статус Рады і Народнага сакратарыята БНР як часовых органаў улады да склікання Ўсебеларускага Ўстаноўчага сходу. У ёй таксама абвяшчаліся дэмакратычныя свабоды, культурная аўтаномія нацыянальных меншасцяў, сацыялізацыя зямлі, 8-гадзінны працоўны дзень

• 
  Слайд 19

  ТРЭЦЯЯ ЎСТАЎНАЯ ГРАМАТА

  25 сакавіка 1918 г. Рада БНР выдала Трэцюю Ўстаўную грамату, паводле якой абвяшчалася поўная незалежнасць Беларускай Народнай Рэспублікі ў яе этнаграфічных межах і змяшчалася патрабаванне перагляду ўмоў Брэсцкага міру. Аднак дадзены акт не атрымаў міжнароднага прызнання (прызналі яго толькі Украіна і Літва). Германскія ўлады яго праігнаравалі. Абвяшчэнне незалежнасці выклікала крызіс ўнутры Рады БНР

• 
  Слайд 20

  УРАД БНР. 1918 г.

• 
  Слайд 21
  
• 
  Слайд 22
  

  Германскія ўлады адмовіліся прызнаць БНР. Рада і ўрад БНР не атрымалі ніякай рэальнай улады. Іх роля была абмежавана стварэннем дарадчых устаноў пры павятовых ваенных камендатурах і ажыццяўленнем культурна-асветніцкай дзейнасці.

• 
  Слайд 23

  Абвяшчэнне БССР і Літоўска-Беларускай ССР.

  30 снежня 1918 г. у Смаленску адбыўся І з’езд Камуністычнай партыі (бальшавікоў) Беларусі (КП(б)Б), якая стала аўтаномнай адзінкай у складзе РКП(б). У кіраўніцтве КП(б)Б пераважалі былыя дзеячы Аблвыканкамзаха (А. Мяснікоў, М. Калмановіч, В. Кнорын), якія непрыхільна ставіліся да ідэі беларускай дзяржаўнасці. Аднак пад націскам Масквы яны выказаліся за пераўтварэнне Заходняй камуны ў Беларускую Савецкую Сацыялістычную Рэспубліку (БССР). 1 студзеня 1919 г. было афіцыйна абвешчана утварэнне БССР у Маніфесце Часовага рабоча-сялянскага ўрада БССР, дзе былі вызначаны асноўныя палажэнні яе дзяржаўнага статусу. Тэрыторыя БССР ахоплівала Мінскую, Віцебскую, Гродзенскую, Магілёўскую, Смаленскую, часткі Віленскай і Чарнігаўскай губерняў. Сталіцай станавіўся Смаленск, а з 5 студзеня 1919 г. – Мінск. На чале Часовага рабоча-сялянскага ўрада стаў лідэр беларускіх камуністаў Зміцер Жылуновіч; але ў цэлым ва ўрадзе пераважалі былыя дзеячы Аблвыканкамзаха.

• 
  Слайд 24

  ЛітБел

  27 лютага 1919 г. на аб’яднаным пасяджэнні ЦВК БССР і Літоўскай ССР была створана адзіная Літоўска-Беларуская Савецкая Сацыялістычная Рэспубліка (ЛітБелССР) са сталіцай у Вільні. Структура ўлады ў ЛітБелССР была падобнай да той, што стваралася ў БССР. Аднак у якасці вышэйшага органа выканаўчай улады прадугледжваўся Савет народных камісараў (СНК). На чале ЦВК ЛітБелССР стаў К. Цыхоўскі, а СНК – В. Міцкявічус-Капсукас. Беларускіх камуністаў у складзе кіраўніцтва ЛітБелССР не было. ЛітБелССР уяўляла з сябе буферную дзяржаву ва ўмовах вайны з Польскай і Літоўскай рэспублікамі. Улады ЛітБелССР, таксама як і БССР фактычна падпарадкоўваліся кіраўніцтву РСФСР.

• 
  Слайд 25

  ІІ АБВЯШЧЭННЕ БССР

  31 ліпеня 1920 г. у Мінску была прынята Дэкларацыя аб незалежнасці Беларускай Савецкай Сацыялістычнай Рэспублікі. Часовая ўлада перадавалася Ваенна-рэвалюцыйнаму камітэту (старшыня – А.Чарвякоў), які павінен быў дзейнічаць да II з’езда Саветаў Беларусі. Аднаўленне БССР акрамя бальшавікоў падтрымалі Бунд і Беларуская камуністычная арганізацыя, якая неўзабаве далучылася да бальшавіцкай партыі. БПСР патрабавала стварэння ўрада з прадстаўнікоў усіх сацыялістычных партый, арганізацыі самастойнага беларускага войска і абвяшчэння поўнай незалежнасці Беларусі. Гэта выклікала разрыў саюзу паміж БПСР і бальшавікамі.

• 
  Слайд 26

  РЫЖСКІ МІР

  18 сакавіка 1921 г. паміж Савецкай Расіяй і Польшчай быў падпісаны Рыжскі мірны дагавор. Паводле яго, заходняя частка Беларусі (Віленская, Гродзенская, частка Мінскай губерняў) адыходзіла да Польшчы; усходняя (Віцебшчына, Магілёўшчына, Гомельшчына) – да Савецкай Расіі. Суверэнітэт БССР прызнаваўся на тэрыторыі 6 паветаў Мінскай губерні з тэрыторыяй 52 тыс. кв.км і насельніцтвам каля 1,5 млн. чалавек.