Презентация на тему "мук"

Содержание

• 
  Слайд 1
  

  Мүк тәріздес өсімдіктер

• 
  Слайд 2
  

  Жоспар: Мүктәріздес өсімдіктер Мүктердің маңызы Мүктердің радиактифтілігін зерттеу Қорытынды

• 
  Слайд 3
  

  Мүктәрізділер (Bryophyta) – жоғары сатыдағы автотрофты өсімдіктердің құрылысы қарапайым тобы. Қазба қалдықтары карбон кезеңінен белгілі. Үштік және төрттік кезеңдерде Мүктәрізділер құрлыққа тарап, ареалдары қалыптасты. Солтүстік жарты шардан тропиктік, қоңыржай аймақтарға дейінгі пайда болған шымтезектердің қалың қабаттарының қалыптасуы Мүктәрізділердің тіршілік әрекетіне байланысты. Көпшілік түрлері көп жылдық, аздаған түрі ғана бір жылдық өсімдіктер. Мүктәрізділердің 3 класы (Marchantіopsіda, Bryopsіda, Anthocerotopsіda), 27 мыңдай түрі бар. Қазақстанда 400-ге тарта түрі анықталған. Мөлшері әр түрлі: ұзындығы 1 см-ден 60 см-ге дейін (Fontіnalіs) болады. Түсі – жасыл қоңыр, қызыл қоңыр. Белгілі бір затқа ризоидтары арқылы жабысып бекиді. Мүктәріздес өсімдіктер

• 
  Слайд 4
  

  Құрамында хлорофилі бар. Даму циклінде автотрофты гаметофиттің үлесі басым. Гаметофиттер ұзақ уақыт бойы дербес вегетативтік жолмен көбейіп таралады. Гаметангиялары екі түрлі жолмен: аталық (антеридия) және аналық (архегония) жыныс клеткалары жұптасып бір өсімдікте немесе бөлек екі өсімдікте пайда болады. Жыныстық көбеюден пайда болған зиготадан спорофит өсіп шығып, онда жыныссыз көбею органдары – спорогандар түзіледі. Соның ішінде споралар пісіп жетіліп, сыртқа шашылып, ауамен, сумен таралады. Споралары гаплоидты, олардан гаметофит өсіп жетіледі. Мүктәрізділердің табиғатта судың тепе-теңдігін сақтауда маңызы зор. Кейбір түрлері (мысалы, сфагнум) антибиотик ретінде медицинада қолданылады.

• 
  Слайд 5
  

  Жасыл мүктердің ең негізгі өсетін жерлері батпақты жерлер және ормандардың кейбір типтері. Әрбір жердің өзіне тән түрлері болады. Жасыл мүктер шымтезек мүктеріне қарағанда құрылысы алуан түрлі болып келеді. Жасыл мүктердің ең кең таралған өкілдерінің біріне көкек зығыры жатады. Ол орманда, орманның ашық жерлерінде және батпақты жерлердің шеттерінде өседі. Жасыл мүк «көкек зығыры» деп те аталады. Олай аталу себебі: сабақ ұшындағы қалпақшасының жиектері зығыр талшығы тәрізді жіңішке тілімделген. Жасыл мүктің сабағы мен жапырағы болады.Бойына ылғалды көп сіңіреді. Бұл орманның батпақта айналуына себепші болады. Жасыл мүк – екі үйлі өсімдік. Аталық өсімдік - көпжылдық, ал аналық өсімдік біржылдық болып келеді. Жасыл мүктің биіктігі 40 cм. Сабағы бұтақтанбайды. Сабағында тірек үлпасы болады. Сабақтың ортасында қарапайым өткізгіш шоқ орналасады. Жасыл мүк топыраққа ризоидтары арқылы бекінеді. Көкек мүгі (жасыл мүк)

• 
  Слайд 6
  

  Жасыл мүк жынысты және жыныссыз жолдармен көбейеді. Жыныстыкөбеюі былайжүзеге асады. Аталық өсімдіктің ең ұшында аталық жынысжасушаларыболады. Аналық өсімдіктің ең ұшында аналық жынысжасушаларыжетіледі. Осы жынысжасушалардың суда қосылуының нәтижесінде өсімдік ұрықтанады. Ұрықтанған жұмыртқажасушасынан қауашақ (спорангий) жетіледі. Қауашақтың ішінде споралар дамиды. Спора - екі қабықшадан тұратын жасуша. Жыныссыз көбеюі осы споралардан басталады. Пісіп жетілген споралар қауашақтан жерге шашылады. Қолайлы жағдайда споралар өліп, тармақталған жіп тәрізді жасыл балдырларға ұқсас өскінше пайда болады. Осы өскіншелердің бүршікшелерінің біреулерінен - аналық өсімдіктер, ал екіншілерінен аталық өсімдіктер жетіледі.

• 
  Слайд 7
  

  Шымтезек мүгі - сабағы жиі бұтақталған көпжылдық өсімдік. Негізгі сабағынан таралған жанама бұтақтарының ұштары шоғырланып тұрады. Жасыл мүктен және басқа да мүктерден айырмашылығы - оның ризоиды болмайды. Су мен онда еріген минералды тұздарды сабақ арқылы сіңіреді. Сабағында ақшылдау-жасыл түсті жапырақтары бар. Шымтезек мүгінің жапырақ жасушалары екі түрлі болады: ұзын, жіңішке, хлорофилл дәндері бар жасыл түсті тірі жасушалар; ішінде цитоплазмасы жоқ өлі жасушалар Шымтезекмүгі Шымтезекмүктеріылғалдығыөтежоғарыболыпкелетінортадаөмірсүреді. Соғанбайланыстыолардыңризоидтарыболмайдыжәне су тікелейсабағынаөтеді, алсоңғысыбіртіндепескірекелетүпжағынанөлебастайды. Сабағыныңқұрылысыкүрделіболмайды. Оныңортасынөткізгіштікжәнеартыққорзаттарынжинауқызыметінатқаратынөзекалыпжатады. Өзектіңклеткаларыныңқабықшасыжұқаболыпкеледі. Өзектіекіқабаттантұратынқабыққаптаптұрады. Оныңбірімехникалыққызыметатқаратынсклеродермалар, алекіншісібойына су жинауқызыметінатқаратынгиалодермалар. Гиалодермалардыклеткаларыүлкен, өліклеткалар, олардыңқабықшаларыныңдөңгелектесіктеріболады, солардыңкөмегіменіргелесжатқанклеткалардыңқуыстары бір – біріменжәнесыртқыортаменқарым – қатынастаболады.

• 
  Слайд 8
  

  Мүктер фотосинтез процесiнiң нәтижесiндеорганикалықэаттартүзедiжәнеауағаоттегiн бөлiп шығарады. Оларқұнарсызтопырақтардаалғашқы өсiмдiктердiң бiрiболыпөседiжәнетопырақтүзу процесiне қатысады. Мүктер ұя салыпбалапаншығаратынқұстардыңқорегiжәне өз жауларынантығылатынорныболыптабылады. Мүктербасқа өсiмдiктерсекiлдiқурапмикроорганизмдердiң көмегiмен шiридi. Нәтижесiндеқұнарлылығыжоғарышымтезектiтопырақтүзiледi. Мұндайтопырақтарғажаңадан өсiмдiктерөседi. Шымтезектiшымтезекбатпақтарынанөндiрiп, отынретiндекеңiненпайдаланады. Шымтезектен спирт, карболқышқылыжәнешайырсияқты шикiзаттаралынады. Мүктер – тұщы су қорыболыптабылады.Батпақтыжерлердесудыңжиналуымүктерге тiкелейбайланысты. Ақ мүк – бұлқыналар. Олартитімдейағашқаұқсайды. Алсосынтағыкөптегенсаңырауқұлақтарменспорогонийлерөседі. Батыс-АлтаймемлееттіктабиғиқорығындаҚызылКітапқаенгізілгенөсімдіктержиікездеседі. Мынаунәзікгүл“Бұйралаулилия”немесе“Патшаныңбұйрасы”депаталады. “Бұйралаулилия” – тіптіАлтайдыңөзінде де сиреккездесетінгүл. Алмынауатақты“Маралтамыр”немесе «сафлор тектеслевзея”. Мүктердiң маңызы

• 
  Слайд 9
  

  Ядролықзарядтардысынаукезінде, атомдықэлектростанциялардағыапаттаркезіндерадиоактивтіизотоптаржоғарыбиіктіккекөтеріліп, содансоңбаяуЖердіңбетінетүседі. Түсужылдамдығын жер қыртысындағыизотоптардыңмөлшеріменбағалауғаболмайды, себебіядролыққарудысынаубарысындарадиоактивтіизотоптардыңмөлшеріұлғайды. Радиоактивтіизотоптардыңауадантүсудіңиндикаторларымүктерменқыналарболаалады. Мүктерменқыналардыңқоректенуерекшелігі — олардыңқоректікзаттардыатмосфераданылғалменбіргеалатыны. Солкездетопырақ аса үлкенрөлатқармайды. Сондықтантопырақтанқұнарлызаттардыалатынөсімдіктергеқарағандамүктерменқыналаратмосфераныңластануиндикаторларыболаалады. Соныменқатартопырақтыңсіңіруқабілетітымжоғарыжәнерадиоактивті 137Csизотопын аз береді. Мүктеррадиоактивті 137Cs — діңбелсендіжинақтаушысыболыпсаналады. Оныңмүктердегіқұрамыөздеріөсіптұрғанжердіңбетіменсалыстырғандаөтежоғарыболады. Бұлпікірнегізінен ЧАЭС — тегіапаттансоңласаймақтаөткізілгенөлшеулерденқалыптасты. Бұлөлшеулермүктердің, қыналарменсаңырауқұлақтардыңрадиоактивті 137Cs — дібасқаөсімдіктергеқарағандажақсыжинақтайтынынкөрсетті. МҮКТЕРДІҢ РАДИАКТИВТІЛІГІН ЗЕРТТЕУ

• 
  Слайд 10
  

  Қорытынды: Мүктер жер бетiнiң барлық жерлерiнде кездеседi. Әсiресе ылғалы мол жерлерде олар қалың болып өседi. Орманның батпақты жерлерiнде мүктер жер бетiн тұтас жауып жатады. Мүктердi ағаштан салынған үйлердiң шатырынан, ағаш дiндерiнен, тастардың, жартастардың бетiнен көремiз. Мүктi ағаштардың сынып түскен бұтақтарынан, тiптен терең тұшы сулардың түбiнен кездестiруге болады.