Содержание
-
Қан жүйесі Орындаған: Құрбанқұл Балжан 212 топ
-
Қан (гр.haemo ;лат sanguis— қан) — ағзадағы ішкі сұйық ортаның бірі. Ол қантамырларының тұйық жүйесін бойлай ағып, тасымалдау қызметін атқарады. Қан барлық мүшелердің жасушаларына қоректік заттар мен оттегін жеткізеді және тіршілік әрекетінің өнімдерін зәр шығару мүшелеріне тасымалдайды. Организмдегі биологиялық әрекетшіл заттардың гуморальдық реттелу қызметі қанның қатысуымен іске асады. Қан ағзаның инфекциядан қорғаныш реякциясын қамтамасыз етеді.
-
Қан Ересек адам ағзасында шамамен бес литр қан болады. Қан — ағзадағы дәнекер ұлпасының бір түрі. Оның негізгі бөлігі жасуша аралық сұйық зат — плазмадан құралады. Плазмадан қан жасушалары — эритроциттер мен лейкоциттер және қан пластинкалары — тромбоциттер болады. Тромбоциттер сүйектің кемік майындағы жасушалардан түзіледі. Олардың жетілуі, қорға жиналып, бұзылуы басқа мүшелерде өтеді. Плазма негізінде еріген органикалық және бейорганикалық заттары бар судан тұрады. Плазма құрамының өзгеруі ағза үшін өте қауіпті. Қанға үздіксіз көптеген заттардың қосылуына қарамастан, плазманың құрамы өзгермейді. Плазмадаға артық заттар зәр шығару мүшелері арқылы шығарылады: қан өкпеде көмірқышқыл газынан, ал бүйректе — судың артық мөлшері мен онда еріген минералды тұздардан арылады.
-
Қанның қызметі асқорыту – қан, ұлпалар мен мүшелерге қоректік заттарды, суды, минералды тұздарды және витамин дерді тасымалдайды; бөліп шығару – қан бөліп шығару мүшелері арқылы ыдырау өнімдерін шығарады; тыныс алу - өкпе мен ұлпалардың арасында газ алмасу процесін қамтамасыз етеді регуляторлық - әр түрлі мүшелердің гуморальдық реттелуін анықтайды, ағзада гормондар мен басқа заттарды жеткізеді, олар мүшелердің қызметіне әсер етеді (күшейтеді немесе бәсеңдетеді) қорғаныш – қанның құрамында фагоцит қабілеті бар жасушалар болады және арнайы ақуыздар - антиденелер болады, олар улы ағзалардың көбеюіне кедергі жасайды да оларды бөліп шығарады. терморегуляторлық – қан ағзаның тұрақты дене қызуын сақтайды.
-
Эритроциттер - қанның қызыл клеткалары. Олардың саны адамнынжынысынабайланысты: ер адамда 1 мкл қанда 4,5-5 млн., әйелде 4-4,5 млн. Қанның қызыл клеткаларыядросыз, диаметрі 7-8 мкм, ал қалыңдығы 2 мкм. Эритроциттердің пішініекіжағы ойыңқы келетін линза іспеттіболадыМұндай пішінклетканың бетінің ауданынүлкейтіп тасымалдауқызметін атқаруын жеңілдетеді, әсіресе оттегіөкпеден дененің бүкіл клеткаларынажәне ұлпаларына тасуға ыңғайлы етеді. Бұл қызметі эритроциттердің құрамындағы белок затыгемоглобиннің қатысуымен орындалады. Гемоглобин күрделі зат. Ол г е м депаталатын, құрамында еківаленттітемірі бар бояулызаттанжәне г л о б и нбелогынантұрады . Гемоглобин өкпе қуысында оттегіменоңай қосылып, оксигемоглобингеайналады. Адам денесіндегіэритроциттердің өмір ұзақтығы 90-120 күндей, бірақ оларүнемі жаңарып отырады: ескілерібауырдажәне басқа мүшелерде ыдырап, жаңа жасэритроциттерсүйек кемігіндеөндіріліп, қан айналымынақосылады Эритроциттер
-
Эритроциттердің құрамындағы гемоглобиннің мөлшері нәрестеде ересекадамнанжоғары болады. Егерересекадамның эритроциттеріндегігемоглобинді 100% депалсақ, жаңа туған сәбидің қанындағы гемоглобин 140-145% болады, яғни 100 мл қанында 17-25 г гемоглобин бар. Соныменбіргесәбидің гемоглобиндерінің оттегінқосып алуқабілеті де аздапжоғары: ересекадамда 1 г гемоглобин 1,34 мл оттегін, ал сәбиде 1,40 мл оттегінқосып алады. Сондықтан жаңа туған сәбидің оттектіксыйымдылығы 35 мл (ересекадамда 18-21 мл) болып, заталмасуының қаркынды өтуіне мүмкіндік береді.
-
Лейкоциттер Лейкоциттер - ядросы бар қан клеткалары. Ересекадамның 1 мкл қанында 6-8 мың лейкоциттерболады. Баланың иммундық қабілеті (ауруға қарсы тұру, қорғану қабілеті) лейкоциттергебайланысты. Лейкоциттер бала организмінің жұқпалы, яғни инфекциялық ауруларға қарсы тұруын қамтамасыз етеді. Қан клеткаларының бұл маңызды қызметін Нобель сыйлығының лауреаты орысғалымы И. И. Мечников ашқан. Лейкоциттердің бірнешетүрлері бар: а) дәнді лейкоциттернемесегранулоциттер; ә) дәнсіз лейкоциттер, яғни агранулоциттер; б) моноциттер. Гранулоциттердін 3 түрі бар: нейтрофилдер, эозинофилдержәне базофилдер. Ал агранулоциттергелимфоциттержатады. Қанның қүрамындағы лейкоциттердің түрлері адамның жасыналайықты мөлшерде шамаментұрақты боладыБұл тұрақтылықты лейкоцитарлық формула депатайды.
-
Лейкоциттердің жалпы саны жаңа туған нәрестеде 10-20 мың шамасындаболғанмен, өмірінің алғашқы сағаттарында оның саны күрт көбейеді. Айталық, туған сәтте 19500 болса, 6 сағатта 22000, 24 сағатта 28000 дейінкөбейеді де екіншітәулікте азаябастайды: 48 сағатта 19500 болады. Ал 5-ші тәулікте баланың лейкоциттерікүрт төмендейді де, 7-ші тәулікте 8000-11000 шегінежетіп, шамаменересекадамның жоғары деңгейіне шамаласболады.
-
Тромбоциттер. Қанның құрамындағы үшінші пішіндіэлементтер - тромбоциттернемесеканпластинкалары. Оларсопақша немеседиаметрі 2-5 мкм дөңгелектеу пішіндікеледі. Тромбоциттердің саны 300000, 20-40 жаста 311000, оданәрі қарай шамамен 114 мыңнан 335 мыңға дейін (орта саны 224000), ал 70 жастан аса тромбоциттердің саны азаяды: орта есеппен 208000. Тромбоциттердің енкүшті өзгеретін тұрақсыз мезгіліI жасқа дейін. Бүл кездеоның жас, әлі толық жетілмегентүрі қанда көп болады. Бүл емшектегібалалардатромбоциттеркөп өндірілетінін білдіреді. Баланың жасыұлғая келетромбоциттердінөндірілуі төмеддейді, ал қартая келеқан пластинкаларындакері даму күшейеді.
-
Қанның ұюы. Тромбоциттердің бастықызметі — қанның үюына катысуы. Қан тамырларыжарақаттанғанда әдетте жараның бетін т р о м б депаталатынқойылған қан түйіршігі тез жабады. Біраздансоң олтығыздалып, жараныбекітеді. Егерқанның мұндай қасиеті болмаса, кішкентайжарадантоқтаусыз қан ағып, адамәлсіреп, тіптіөліп те кетереді. Қанның ұюы күрделі ферментативтіқүбылыс. Оны шамамен 3 кезеңге бөлуге болады: 1 - кандажәне ұлпада тромбопластиннің пайдаболуы; 2 -тромбопластиннің тромбингеайналуы; 3 - тромбиннің әсерінен плазмадағы фибриноген белогының ерімейтінф и б р и нжіпшелерінеайналып, жараның бетінде тор құруы. Осы торға эритроциттер мен лейкоциттертұрып калады да т р о м б пайдаболады. Тромб сығылып, сарысуданарылады. Жараның бетіқабыршақтанып қатып, жараланған тамырбүтінделеді.Кейінненқатқан қан кабыршағы түсіп калады. Қанның ұюына эритроциттердің күрамындағьт және қан плазмасындағы бірнешеферменттер мен кальций иондары, бауырдатүзілетін К витаминіқатысады.
-
Қанның құрамындағы эритроцитгердеекітүрлі а г г л ю т и н о г е ндепаталған зат бар: А және В агглютиногендер. Қанның плазмасындабұлармен кездескендекандыұйытып тастайтынà жәнеß агглютининдерболады. Егерагглютиноген А агглютинин альфамен (а) немесеагглютиноген В агглютинин бетаменß кездессе, қанның эритроциттерібір-бірінежабысып, бұзылып, қан ұйып қалады да, оттегінденегетаситынэритроциттерқызметін атқара алмай, адамөліп кету қаупінде болады. Бүл заттардың бір-біріменқосылыс жасаумүмкіндігі 4 түрлі, соған байланыстыадамдардың қанын 4 топқа бөліп АВО жүйесі депатаған: Қан құю
-
1. Эритроциттеріндеагглютиногендержоқ, бірақ плазмасындаекіагглютининдері (а, ß) де бар кісілер. Мұндай адамдар 40%, оларІ-топқа жатады; 2. Қанының эритроциттеріндеагглютиноген А, плазмасындаагглютинин ß бар адамдар 39%, оларІІ-топқа жатады; 3. Эритроциттеріндеагглютиноген В, плазмасында агглютинин а бар кісілер 15%, оларІІІ-топқа жатады; 4. Эритроциттеріндеагглютиноген А және В бар, плазмасындаагглютининдержоқ кісілер 6%, оларIV-топқа жатады.
-
Иммунитет (лат. иммунитас — бірдеңеден бос болу) адамның жұқпалы ауруларға карсытұру қабілеті. Бул - адаморганизмінің өте күрделі, көптеген морфологиялық және физиологиялыккасиеттергебайланыстыкалпы. Ертеректекейбірауруларменауырған адамға солаурудың жұқпайтыны белгіліболған (мысалы, кызылша, шешек, сүзек т.б.). Бултужырымдығылыми тұрғыдан ХҮШ-ХІХ ғасырлардағы ғалымдар Э. Дженнер, Л. Пастер, И. М. Мечников, т. б. ашкан. Иммунитет
-
Назарларыңызға рахмет!!!
Нет комментариев для данной презентации
Помогите другим пользователям — будьте первым, кто поделится своим мнением об этой презентации.