Презентация на тему "Кристаллдардың трансляциялық симметриясы"

Содержание

• 
  Слайд 1

  Кристаллдардың трансляциялық симметриясы

  Орындаған: Жексембаева Айжан ЯФ-41

• 
  Слайд 2

  Трансляциялық симметрия

  Трансляциялық симметрия – қарастырып отырған жүйені трансляция векторы деп аталатын векторға жылжытқанда қасиеттері өзгермейтін симметрия. Трансляциялық симметрия кристаллдарға да тән. Трансляция векторларының саны шексіз көп болғанымен, олар өзара тәуелді. Кристалл тордың барлық трансляциялық векторларының ішінен 3 сызықты тәуелсіз векторлар таңдап аламыз, бірақ осы векторлардың әрқайсысы қалған екеуінің бүтін- сызықтық комбинациясы болуы тиіс. Осы үш вектор кристаллдық тордың базисін құрайды. Зерттеулер трансляциялық симметрия бұрылу бұрышы θ=2π/nболғандағанаорындалатынынкөрсетеді. Мұндағыn =1,2,3,4,5,6 мәндерін қабылдайды. 180,120,90,60 градусқа бұрылған кезде кристаллдағы атомдардың орналасуында ешқандай өзгеріс болмайды.

• 
  Слайд 3
  

  Кездейсоқтаңдалған r нуктесіндегікристаллдыңфизикалыққасиеттерікезкелгенr′ нуктесіндедәлме-дәлқайталанатындайетіп, a, b жәнеc трансляция векторларынтаңдапалуғаболады. Олүшінмынашарторындалуытиіс : r = r ′ + T = r′ + n1a + n2b + n3c (1) Мұндағы n1, n2, n3 - бүтінсандар. Қабырғалары а, в, с болатынпараллепипедкристаллдыңэлементарұяшығыдепаталады. Ұяшықтыңкеңістіктеорынауыстыруынтрансляциядепатайды. Олмынавекторменсипатталады: T = n1a + n2b + n3c Трансляция векторы кристалл тордың сәйкес екі нүктесін байланыстырып тұрады. Трансляция операциясы арқылы кристалл құрылымының барлық аймағын элементар ұяшықпен толтыруға болады. Осы құбылыс трансляциялық симметрия деп аталады.

• 
  Слайд 4
  

  1848 жылы О.Бравэ элементар ұяшықтарды төрт тип бойынша : P, I, A(B,C), F жәнежетікристаллдықжүйеге ,яғнисингонияға ( әртүрліжеті координат жүйесі) жіктеудіұсынды. Классификация келесіқасиеттергесүйенеотырыпжасалды: Симметрия центрі ( ұяшықтың симметрия центрі бар, егер екі нүктені немесе жазықтықты қосатын түзудің дәл центрінен бір нүкте таңдап ала алсақ) Симметрия жазықтығы ( ұяшықтың симметрия жазықтығы бар, егер ұяшықты қаққа бөлгенде, оның бөліктері сол жазықтықта айналық бейнеленсе) Симметрия осьі ( егер ұяшық 360 градусқа айналдырғанда өзі тұрған орынға эквивалентті жерге бірнеше рет орын ауыстырса , ұяшықтың симметрия осьі бар) Бравэ ұяшықтары жиі кездесетін 14 кристалл құрылымын сипаттайды. 1867 жылы А.В.Гадолина мүмкін болатын 32 ұяшық ұсынған ( бұрылулар мен шағылуларды ескерген) 1890 жылы Е.С.Федоров мүмкін болатын ұяшықтардың толық тізімін берді. Тізім бойынша ұяшықтар саны 230-ға жетті.

• 
  Слайд 5
  

  Кезкелгенкристаллдытөмендегідейтиптергежіктеугеболады: Р – примитивті ұяшық, бір түйінді элементар ұяшық A,B,C – бірқырғаекітүйінсәйкескелетін тор: А- түйін а қабырғадаорналасқан, В- в қабырғадаорналасқан, С- базоцентрленген тор І – объемноцентрированная решетка Ғ – гранецентрированная решетка, А+В+С, төрттүйіндіэлементарұяшық

• 
  Слайд 6
  

  Әрбір кристаллды келесі жеті кристаллографиялық жүйелердің- сингониялардың біріне жатқызуға болады: Триклинді (а) кристаллдар: кристалл қабырғалары a, b және c өзара α≠β≠γ≠90˚ бұрыштаржасайды (K2Cr2O7, CuSO4·5H2O). Моноклинді (b) кристаллдар: екі қабырға (а мен с)арасындағы бұрыш β,ал үшіншіқабырға а мен с-ғатікбұрышжасапорналасқан, α= γ=90˚; β≠90˚. (моноклиндікүкірт, KClO3) Ромбтық (c) кристаллдар: қабырғаларыөзаратеңемес a, b, c, бірақөзара перпендикуляр - α=β=γ=90˚ (I2, күкірт). Тригональды (d)(ромбоэдрлік) кристаллдар – элементар ұяшық ,a,α (a=b=c,α=β=γ90о) (кальцит,As). Тетрагональды (e) кристаллдардыңекіқабырғасыөзаратеңа(a=b), ал үшіншісі с-ғатең, барлыққабырғаларөзара перпендикуляр α=β=γ=90˚ (SnO2, белое олово). Гексагональды (f) кристаллдардыңекіқабырғасыөзаратең а(a=b), ал үшіншісі с-ғатең, (a=b, α=β=90˚, γ=120˚)(кварц,мұз, Mg, Zn-гексагон.) Кубтық (g) кристаллдарөзаратеңәрі перпендикуляр қабырғаларменсипатталады: а(a=b=c); α=β=γ=90˚ (NaCl,Fe,Cu,алмаз).

• 
  Слайд 7