Презентация на тему "ОРТА ҒАСЫРЛЫҚ АРАБ – МҰСЫЛМАН МӘДЕНИЕТІ АЯСЫНДАҒЫ ФИЛОСОФИЯ"

Содержание

• 
  Слайд 1

  ОРТА ҒАСЫРЛЫҚ АРАБ – МҰСЫЛМАН МӘДЕНИЕТІ АЯСЫНДАҒЫ ФИЛОСОФИЯ

• 
  Слайд 2
  

  Араб-мұсылманфилософиясы - Орта ғасырдамұсылмандінінқабылдап, араб тілінқолданғанШығысхалықтарыойшылдарының философия ілімдерініңжүйесі. Араб философиясышығутарихымутазилиттер («ерекшеленушілер») қызметіменбайланысты. IХ ғ-да арабтарантик дәуірдегіжаратылыстанужәне философияілімдерінеқатыстымұраларыменкеңінентанысабастайды.

• 
  Слайд 3
  

   Бастыназарда Аристотель философиясыболды. Аристотель б.з.б. 384 жылытуған. Б.з.б. 322 жылықайтысболған. Аристотель - ежелгі грек философы, логиканыңнегізінқалаушы. Басқа да ғылымдардыңнегізінқалаған. Аристотель Платонныңденесізформалартуралыілімінсынғаалды. БірақПлатонныңидеализмінжеңеалмады. Сөйтіп, материализм мен идеализм арасындабіржағынашықпады. Философияда Аристотель 3 бөлімдіқарастырды.Теориялықбөлім: болмыстуралыілім, болмыстыңқұрамы, себептеріжәнебастауы.Практикалықбөлім-адамдардыңіс-әрекетітурлыілім.Поэтикалықбөлім- шығармашылықтуралыілім.

• 
  Слайд 4
  

  Түркіжұртыныңғұламасы ӘбуНасырәл-Фараби, парсылық ӘбуӘлгі ибн Сина - оқулықтарда «Араб философтары» болыпаталады. Сондықтанбұлардыңбәрініңбасынқосыпайтқанда «Араб философиясы» деуденгөрі, «Араб тіліндегі философия» дегеншындыққасыйымды. Осы тұрғыданқарастырсақ, X - XIII ғ-ларда араб тіліндегіфилософияныңмынадайбағыттарыболған: 1) Шығысперипатетизмі; 2) «Таза ағайындар» ілімі; 3) Сопылықілім; 4) Мұсылманфилософиясы;

• 
  Слайд 5
  

  Шығысперипатетизмі- Аристотель еңбектеріннасихаттауталқылаужасағанфилософиялықмектеп. Мұныңбасындаәл-Кинди (IX ғ.), әл-Фараби, ибн Сина, ибн Бадж, ибн Туфейльжәне ибн Рушд (Аверроэс) тұр. «Таза ағайындар» ілімі - оқужүйесінеарналжазылған 51 томдықэнңик. еңбектежинақталған. Бұлалғашретғылымтүрлерінжүйелеу, әрі оны оқытумәселе- сінеарналған. Сопылықілім - Шығыстакеңінендамығанілім. Бұлбағыттан аса көрнектіөкілдері А. Яссауи, ибн Араби, т.б. Мұсылманфилософиясыныңаса көрнектіөкілі - Әбу-л-УәлидМұхаммедәл-Ғазали. Оләл-Фараби, ибн Сина сияқтығалымдарменболмыстуралы бел шешіпайтысқатүскен. Сопылықілім мен мұсылманфилософиясыныңұқсастықтарыкөп. Араб тіліндегіфилософиянығылымдафәлсафадеп те атайды. Бұл, әсіресе, шығысперипатетиктерінетән. Фәлсафатарихыәл-Киндиденбастадың, ибн Рушдпенаяқталады.

• 
  Слайд 6
  

  Фәлсафаның философияданөзгешелігі - ол Платон, Аристотель еңбектерінмұсылмандықнегізіндезерттейотырып, жоғарыдаайтылғанойшылдаройлаудыңерекшежүйесінжасаған. Бұл - грек философиясын тек қайталаунемесеоғанеліктеуемес, философияныңерекшетарихитипі.  Платон (Platon) Афиналық (б.з.б. 427 — 347) — ежелгі грек философы, Сократтыңшәкірті, еуропалықидеализмніңнегізінсалушы. Платон оныңлақапаты (жалпақ, кең), өзесімі — Аристокл. Платонныңпікірінше, шынболмыс — ақылменғанабілугеболатынденесізидеяларәлемі. ОныңболмысыПарменидтікіндейбіртұтасемес, керісіншеөздерінетәнидеялары бар руханикөпшілікболмыс. Әр идея өзалдынамәңгіжәнеөзгермейді, олөзіне-өзітән. Идеялардың саны көп, бірақшексіземес. Идеяларбір-біріне тек қарым-қатынастағанаемес, соныменбіргебір-бірінебағынышты, басқашаайтқанда, бірнешетүрліидеяларбірортақидеяғабағыныштықатынастардаболады. Қоғамныңтеқтікбөлінуін Платон азаматтардыңбірлескентұрғылықтыжерлеріретіндемемлекетберіктігініңшартыдепжариялады. 

• 
  Слайд 7
  

  Аристотель (б.з.д. 384 — б.з.д. 322 жылдар) —грек пәлсапашысы, Платонның шәкірті, ҰлыАлександрдың ұстазы. Олтүрлі-түрлітақырыптарғазерттеулержазған, соныңішінде физика, метафизика,ақындықөнер, театр, музыка, логика, шешендікөнері, саясат, үкімет, этика,биология және зоология. Сократ жәнеПлатонменбірге Аристотель батысфилософиясыныңеңмаңызды, оныңнегізінқалаушытұлғаларыретіндеқарастырылады. Ахлақ, эстетика, логика, ғылым, саясатжәне метафизика сияқтымәселелердіқамтитынеңалғашқыжан-жақтыпәслапалықжүйеніқұрған — Аристотель. Аристотельдіңфизикалықкөзқарастарыортағасырлықғылымныңқалыптасуынатереңәсеретіп, оныңықпалыАғартудәуірінедейінсозылды. Бірақкейінолқазіргізаманғыфизикаға орынберугемәжбүрболды. Биологиялықғылымдарда, олжасағанкейбірбақылаулардыңдұрыстығы тек 19-шы ғасырдағанарасталды. Оныңеңбектеріндееңалғашқы логикалық зерттеулержасалған, соныңнегізінде 19-шы ғасырдақазіргізаманғыформалды логика ғылымықалыптасты. 

• 
  Слайд 8
  

  Араб тіліндегіфилософиялықтарихимаңызы - Ф.Бэконнан (1561 - 1626) Спинозоға (1632 - 77) дейінгімерзімдіқамтиды. Жаңазаманфилософиясыкөтергенбасты-бастымәселелердіШығысперипатетиктері мен мұсылмандінтанушыларыөзкездерінде-ақкүнтәртібінеқойған. Фәлсафа мен Батысфилософиясыарасындағысабақтастықсхоластар (схоластика) мен Сигер Брабантский, Роджер Бэкон еңбектеріненайқынаңғарылады. Араб философиясыныңтарихикезеңдерінемесеоныңорталықтарыөзгеріптұрған. IX - X ғ-да араб философиясыорталығыХалифаттаболса, саясисебептергебайланыстыX - XI ғ-да ол Орта Азия мен Иранға ауысқан. Бұхара,Самарқанд, Мере, Нишапур, Исфаһан, Рей, Хамадан, Отырар сияқтықалалардағылым, білімөрісалды. Араб философиясыныңүшіншіорталығымұсылмандықБатысқа (Испанияға) ауысты. Осыданәріқарай араб философиясытұтастығынанайырылысұлттықсипаттарғаие бола бастады. Бұлтұста тек Мағрибойшылы Абдәр-Рахман ӘбуЗейд ибн Халдун (1332 - 1406) есімінғанаатаймыз. Араб философиясытіліндегі философия түркіжұртындакеңіненөрісалды. Түркістансопылықіліморталығынаайналды. Йасауиілімібүкілтүркіхалықтарымәдениетініңдамуынаелеуліәсеретті.