Презентация на тему "Һ.Такташның "Ак чәчәкләр" шигыренә анализ" 5 класс

Содержание

• 
  Слайд 1
  

  Татарстан Республикасы Баулы муниципальрайоны “Исергәп урта гомуми белем мәктәбе”муниципаль бюджет гомумибелемучреждениесе

  8нче сыйныфтаәдәбият Һади Такташ “Ак чәчәкләр” (А. Яхин методикасы буенча анализ) Дәрес эшкәртмәсе авторы:Исергәпуртагомумибелем мәктәбенеңюгарыквалификационкатегорияле татар теле һәм әдәбияты укытучысы Нәгыймова РиммаИлдус кызы

• 
  Слайд 2

  (1901 -1931)

  Һади Такташның “Ак чәчәкләр” шигыренә лирик анализ

• 
  Слайд 3
  

  Тема: Максат:Укучыларны иҗади фикерләргә, шигырьгә анализ ясарга өйрәтү. Өйрәнелә торган әсәр: Һади Такташ “Ак чәчәкләр” шигыре. ҺадиТакташның “Ак чәчәкләр” шигыренә лирик анализ

• 
  Слайд 4
  

  Биографик белешмә. Татар совет әдәбияты классигыҺади Такташ (Мөхәммәтһади Хәйрулла улыТакташев) 1901 елның 1 январендаэлекке Тамбов губернасы Спас өязе (Мордва АССРның Торбеево районы) Сыркыдыавылындауртахәлле крестьян гаиләсендә туа. Башлангычбелемнеүз авылларында ала, Пешлә мәдрәсәсендә укый. Авыр тормыш унөч яшьлекҺадины Бохарагакитә.Уландаүзлегеннән укый, шигырьләр яза. 1918 елның 21 гыйнварындаберенчешигыредөнья күрә. Аннансоң Такташяңадан Сыркыдыгакайта, китапханәче һәм укытучыбулыпэшли. 1919 елның көзендә Оренбургкакитә, анда «Юксылларсүзе» газетасындаэшли. 1921 елдаТашкенткакилә һәм анда «Белемйорты» дигән журналдаэшли. Төркстан университетындател-әдәбият укыта. Бучордаулшагыйрьбуларакформалашыпҗитә. 1922 елның җәендә Мәскәүдә яшиһәм Казангакилә. 1923 елдаКазандааның «Җир улларытрагедиясе» һәм башка шигырьләр» дигән китабыбасылыпчыга. КазандаТакташбашта татар театрында суфлер булып, 1923 — 1924 елларда «Чаян», 1925 елда «Октябрь яшьләре», 1926 елда «Авыляшьләре», 1926 — 1929 елларда «Азатхатын» журналларындаэшли. 1929 елдашагыйрьяңадан «Чаян»га әйләнеп кайта. Ул 1931 елның 8 декабрендә Казандавафатбула.

• 
  Слайд 5
  

  Ак чәчәкләр. Ул, Эретеп туңган тәрәзәне, Моштымгынакарыйурамга, –  Ак   чәчәкләр  яваурамда... Берәү, Борыночынкулынакысып, Сүгенеп узды кышкысалкыннан, – Җил иярепкиттеартыннан... Алар, Чана тартыпҗырлый-җырлый, Таушуаргаикәүуздылар, – Әберазданкиресыздылар... *** Ак чәчәкләр ява.Дөнья матур,Шундый матур булып тоела;Күге зәңгәр, гүя йолдызларыАк кар булып җиргә коела...Яз янгыны җиргә кабынганчы,Кар астында йоклар урамнар,Төне матур булса, төн үтүгә,Таңнар алып килер бураннар...Дөнья матур,Шуның өчен дә бит,Сүгнә-сүгнә кайтам салкыннан;Ә җил моштым гына, эндәшмиче,Ияреп килә минем артымнан...Белмим, нигә, әллә гыйшкы төшкән,Кайда барсам - шунда бара ул;Өйгә кергәндә, җиргә ятып,Чыкканымны саклап кала ул...Шуның өчен дә мин чыкмый гынаТәрәзәдән карыйм урамга -Ак чәчәкләр ява урамда...Ак чәчәкләр ява, дөнья матур,Шундый матур булып тоела;Күге зәңгәр, гүя йолдызларыАк кар булып җиргә коела...

• 
  Слайд 6
  

  Шигырьнең объектив эчтәлеге — табигатьматурлыгы. Урамдакар явуы, күкнең зәңгәрлеге. Һәркемгә күренә торганматурлык. Субъективэчтәлек исә буматурлыкэченә яшеренгән ялган. Репрессия елларындабушигырьнеавтор ачыктан-ачыкязганбулса, аның үзен төрмәгә алыпкитәчәкләр иде. Лирик шагыйрь “Кара ел”ларны-матурлыкашабирергә тырышкан. Бу — шагыйрьнең төп табышы.Тема: тормышавырлыгы. Идея: лирик герой яшәгән тормыштаялганкүп, хәтта шагыйрьләр дә дөреслекне яшерепкенә әйтергә мәҗбүр.

• 
  Слайд 7

  Бәйләнеш табу өчен, таркату юлы белән, анализ ясау

  Беренчеөлеш «Ул» турында (Буөлештә әсәрнең эчтәлеген ачаргаярдәм итә торганмөһим сүз «моштым». «Моштым» төшенчәсе «Кеше күрмәсә ярариде» һ.б.) Икенчеөлеш «Берәү» турында(Биредә дә үз урынында «утырмыйторган», тынгысызсүз «Жут» сүзе.Улкышкысалкыннысүккән.) Өченче өлеш «Алар» турында. (Аларкышкысалкыннанкача, хозурланыргауйламый... артларыннанҗил иярепйөри...) Дүртенче өлеш «Мин» турында. (Буөлештә«җил», «моштым» сүзләре кабатлана. Алдателгә алынган «моштым» сүзе тормышавырлыгынсүккән кешеләрне.үзләренә күренмичә генә карапйөрүчене: куркаккешенеаңлата.)

• 
  Слайд 8

  Әсәр ни өчен “Акчәчәкләр” дипатала?

  Яуганкар акчәчәкләр кебекматур, әмма салкын. Бактың исә чәчәкләр — ялганматурлыкикән, чөнки ул, шагыйрьәйткәнчә, аязкүктән төшә.шулуквакыттаэреп юкка да чыга. Акчәчәкләр яугандөнья матурбулыптоелагына, ә нигездә «йолдызларның күктән коелуы» — улшулвакыттагыидеология, ягъниилдәге сәясәт. Һ.Такташтормышның авырлыгын, гаделсезлегенкүрсәтергә теләгән.Улзамандадөресен әйтергә ярамаган, кешеләр артыннанҗил «күзәтеп» иярепйөргән һ.б.

• 
  Слайд 9

  Шигырь композициясенә үткәрелә торган анализ схемасы

• 
  Слайд 10
  

  «Ул, берәү, алар, мин» дип автор үз чорындагыкешеләрне 4 төркемгә бүлә. 1. Салкыннысүгүчеләр, ягънихакыйкатьнекурыкмыйчакычкырыпәйтүчеләр. 2. Тормышавырлыгыннан риза булмасалар да, сиздермәүчеләр. 3. Хакыйкатьнеәйтүчеләрне эзәрлекләүчеләр. 4. Лирик герой кебекхәйләкәрләр.

• 
  Слайд 11
  

  Объектив эчтәлек– идиллия, табигатьматурлыгы. Субъективэчтәлек– тормышның ялгангакорылуы, авырбулуы, кешеләр арасындатөрле төркемнәр булуы, хакыйкатьнеәйтергә ярамавы, әмма шагыйрькебекләрнең яшерепбулса да дөреслекне әйтергә, кешеләргә аңлатырга теләве.

• 
  Слайд 12
  

  Шагыйрьшигырьнекуркаккешеләрдән көлеп язган. Шулкөлү астынафаҗига яшеренгән.Шагыйрьхәсрәтләнә, нәфрәтләнә. Аның гомерендә беркайчан да яз булмаячак. Чөнки дөньясы ялгангакорылган, Һ. Такташның хатыныМәскәүгә укыргакиткән җиреннән кайтмый, әдипнеташлый. Улыналдапүзе белән алыпкитә, башкагакияүгә чыга. Шундыйталантлышагыйрьнең торыргаюньлейорты, акчасы да булмый. Соңгыкөннәре сагышта, хәсрәттә үтә аның.

• 
  Слайд 13
  

  Өйгә эш. Һади Такташның “Үтеп барышлый” шигыренә анализ ясарга.