Презентация на тему "Найыралда кызыгаар чок" 7 класс

Содержание

• 
  Слайд 1
  

  "Найыралдакызыгаарчок" Аас журналы

• 
  Слайд 2

  Эптигдедемниг,Эштигде – күштүг.

• 
  Слайд 3

  Сорулгазы:

  1) класстаргаѳѳренген база класстандашкааралганбилиглеринбыжыглаары, билдинмейнбарганчүүлдерин чедирбилиндирери; 2) өөреникчилерниң чүве сактыпалырын, чугаадомаан, тывынгыр-сагынгырчоруун, туңнел үндүрүп билириноюнтавартысайзырадыры; 3) өөреникчилерни эптиг-демниг, найыралдыгболурун база найыралдыүнелеп билирингеоюнтавартыкижизидери.

• 
  Слайд 4
  

  Найырал! Бокайгамчык-лабуянныгсөс. Найырал– кижилераразындаэңүнелиг чүүл. Өг-бүле бүрүзүнайыралдыгболурболза,класста-даа, школада-даа, суурда-даа, кожуунда-даа, чуртта-даа, делегейде-даашупту улус найыралдыгболур.

• 
  Слайд 5

  I-гиарын: «Чеченчугааларда база тоолдарданайыралтемазы».

  1. Найырал – коллективте 2. Хой, серге, молдурга 3. Коллектив 4. Буянныгкойгунак 5. Адазыболгашоолдары 6. Кыштаглаашкын 7. Кырган-ачамчагыы 8. Ийиалышкы Ч. Кара-Куске А. Некрасов Э. Кечил-оол Л. Н. Толстой А. Толстой Х. Ойдан-оол М. Эргеп Тыва улустуң тоолу 1 2 3 4 5 6 7 8

• 
  Слайд 6
  

  II-гиарын. «Эжишкилернайыралы, эртинедагнытургузар» 1. Куш чалгыны-билекүштүг, а кижинайырал-билекүштүг 2. Өңнүктер айыылүезинде билчир. 3. Эштидиле–тыпсыңза камна. 4. Эрги эш–ийичааэштендээре. 5. Эш-өөр чоккижи–дазылычокыяш-биледөмей.

• 
  Слайд 7
  

  Үлегер домактарвикториназы: Муң лаңорнунга …… чүс эштигчор

• 
  Слайд 8
  

  Эжишкилернайыралы …… эртинедагнытургузар

• 
  Слайд 9
  

  Малгаманагхерек,…… кижэээшхерек

• 
  Слайд 10
  

  Эттиңчаазыэки, …….. эштиңэргизиэки

• 
  Слайд 11
  

  Экиаъткаээхөй, ……… экикижэээшхөй

• 
  Слайд 12
  

  Чадагчорба, аъттыгчор, ….. чааскаанчорба, эштигчор

• 
  Слайд 13
  

  Оюн: Ийисөстер-биле үлегер домактартургузар. Сааскан – теве Демнигсааскантеветудупчиир

• 
  Слайд 14
  

  Теве– тевене Бодунуң бажындатевекөрбейн, эжиниң бажындатевенекөрген)

• 
  Слайд 15
  

  Кулаа – буду Бөрт чоктуңкулаадоңар, эшчоктуңбуду доңар

• 
  Слайд 16
  

  Оюн: «Эжешэжинтывар» Шайхавы–….. Согааш–….. Содак–…… Чулар–…… дусхавы бала шудак чүген

• 
  Слайд 17
  

  III-кү арын: «Найыралдыырлажыылы» Ырымөөрейи: а) О. Сувакпиттин«Найыралдыырлажыылы» Муз. А. С. Тановтуу б) Өске-даа чоннуң найыралдугайындаырыларынырлажыпболур.

• 
  Слайд 18
  

  Дүрген чугаа. Эш-өөрзүрек болурунуң дүрүмү мындыг: Кижиникижидепхүндүлээри, ооң-биле дең эргелигболуру, дузааргааболгашшынчызы. Тыва улустуң дүрген чугаазыбезинонубадыткаптурар-лаболгай:

• 
  Слайд 19
  

  «Кижи кижиникижидээрге, Кижи кижиникижидээр»

• 
  Слайд 20
  

  IV-кү арын«Туңнел» Эргимчүүлдер Өстүрүп чоруур – …. эргим; Өөредип чоруур – …. эргим; Эмнепчоруур – …. эргим; Эдержипчоруур – …. эргим; Тыныпчоруур – …. эргим; Ижипчоруур – …. эргим; Чурттапчоруур – …. эргим. авам башкым эмчим эжим агаарым суум черим

• 
  Слайд 21
  

  V-киарынБажынгаажыл «Эштиң экизихерек» «Мээң эжимниң экиталалары»дептемагачогаадыгбижипкээр .

• 
  Слайд 22
  

  –Көрдүңер беам. Эптиг, демнигчоруурболзуңарза, кымга-даааштырбассилер, а найыралчок, аңгы-аңгы болуп, араңарда маргыжыпчоруурболзуңарза, силерникым-даасытудупкааптар. Дузалакчы – чурук Немелдеайтырыг: «Адазыболгашоолдары» Л. Н. Толстой Эптиг, демниг, найырылдыгболурунуңужур-дузазынчогаалчыканчаартайылбырлаан-дыр? Адазыоолдарынгакандыгдаалгабергенил? Чүге?

• 
  Слайд 23
  

  Оларамийигикласста. Дарыймаа–класстыңсанитары. Хүлерек, Кошкар-оолийичапсардаүргүлчү дежурныйлаар. БиркатапШөмбүл класстарбакылап, уругларжедылынуштупчоруптургаш, туттурган. Олдээшколлективтиг кино көөр эргезинказыткан. Багайдемдектибиркижиалганболза, олкласстың адынга база багай. Ынчангаш, чаңгызы шуптузудээш, шуптузучаңгызы дээштуржуптурар. Ребус «Найырыл – коллективте». Ч. Кара-Күске

• 
  Слайд 24
  

  – Бистиң чурттаптурарЧеривистибөмбүрзек дээр. Чердээргебөмбүк ышкашборбак. Олүргүлчү дескиниптурар. Бөмбүрзек дээргекижилерниак, кара, сарыгкештигдепылгавас. Ынчангашбистиң бөмбүрзээвис дээргебөдүүн ажылчынкижилерниң ораны-дыр. Кижилерниң эп-найыралыбыжыгболгантудум-наЧеркырынгааас-кежикуламчечектелир. Ынчангашнайыралдыбичиизинденүнеле, оглум! «Кырган-ачамчагыы» Х. Ойдан-оол Немелдедаалга: Олчеченчугаадаоолдуң ады. Эртине

• 
  Слайд 25
  

  –Оожургаңар, оолдарым! Эреспейлерим! Хан-төрел алышкыларэп-найыралдыгчорда, калчаадайзын-даа, оларгадыынмасчоор, оолдарым! Эрезимни, эзиримни! Эр кижиындыгболур, оглум! Тутсатудунгур, сагынзасагынгыр, коргуушкаалыспас, дашчүректиг болур, оглум! «Адыгадаралышкылардегбот-боттарынгаэрге-хайыралдыг, эп-найыралдыгчурттаархерек! – деполчерниң чонуажы-төлүн ынчаарсургаарапарганчүве ийин» «Ийиалышкы» М.Эргеп Немелдедаалга: Оолдарның аттары. Бичиитургаш, база улугапаргандакандыгтаварылгаларгатаварышканныл? Эрес-оол, Экер-оол

• 
  Слайд 26
  

  «Костяның адазыаарыйберген. Авазыаңаа токпакчыгдырыпкаан. Костя чааскаанолажылгаийи-даахүн күш четпес, ооң кичээлкатаптааршагы база чокапаар-дыр. Коллективтии-билеаңаа дузалажыкааптаалыңарам» А. Некрасов «Коллектив» Немелдедаалга: Оолдуң ады Петя

• 
  Слайд 27
  

  «Даалык-даалыкчоруктуг, талдар карты чемиштиг»чарылбасийиэжишкичурттапчоруп тур оо! БирээзинЧирикпей, өскезин Даалыкпайдээр. Найырыл, найырал… Найывыстансөзүвүс ол– депийибажынүскүлештирипкеш шала оожумхоюңнады ырлажы-даабергилээр. Аразындансугакпасэптиг-демнигөңнүктер чүве-дир. «Буянныгкойгунак» Э. Кечил-оол Немелдедаалга: «Буянныгкойгунак»дээргеийиэжишкиниң кайызы-дыр! Чирикпей азы Даалыкпай? Чирикпейничүге «буянныгкойгунак»дээнил?

• 
  Слайд 28
  

  Чай шагдааргагаэки-ле. Дескеназыраламытаннарамырап-латурганнар. Ынчалза-даа чай эртеберген, кыштың ээлчээкелген. А. Толстой «Кыштаглаашкын» Немелдедаалга: 1) Дескеназыраламытаннарныадаар. Бэ-э! Бэ-э! Казанааңче киирипкөр Хрю! Хрю! Чынныпалыйн, киирипкөр, буга! Гагак! Гагак! Буга казанааңче киирипкөр, чынныпалыйн Ку-ка-ре-ку! Буга, мени база казанааңче киирипкөр! 2) Адыг-билебөрүнү дескеназыраламытаннарканчаптиилепалганыл? Эптиг – найыралдыгболгаштиилээн

• 
  Слайд 29
  

  «Мен хырныулугКызыл-Маадыр-дырмен» «Хой, серге, молдурга» тываулустуңтоолу Немелдеайтырыг: 1) Кызыл-Маадырдээргекымылол? Молдурга 2)Бөрүлерге Серге-билеХойчүү депхарыыбергенил? Серге–СелемезиулугСеңгин-Маадыр мен, Хой – ТаагылыгДарган-Маадыр мен дээн

• 
  Слайд 30
  

  Эр хейлер, угааныгбайлар! Киришкенинердээшчеттирдим!