Презентация на тему "Тақырыбы: Бүйрек үсті безінің қыртысты қабаты"

Содержание

• 
  Слайд 1

  Тақырыбы: Бүйрек үсті безінің қыртысты қабаты

  Орындаған:Жапбар.А Тобы: МПД 202 “Б”Қабылдаған:Асылбекова Г.К ОҢТҮСТІК ҚАЗАҚСТАН МЕМЛЕКЕТТІК ФАРМАЦЕВТИКАЛЫҚ АКАДЕМИЯСЫ Презентаця Биохимия, биология және микробиология кафедрасы

• 
  Слайд 2

  Жоспар:

  Кіріспе Негізгі бөлім Бүйрек үсті безі Бүйрек безі қыртысты қабаты қыртысты қабаттың жіктелуі Қорытынды Пайдаланылған әдебиеттер

• 
  Слайд 3

  Кіріспе

  Бүйрекүсті безі (лат. glandula sup-rarenalis, лат. glandula — «без», лат. supra — «үсті» және лат. ren — «бүйрек») — бүйректің ішкіжәне жоғарғы (адамда — артқы) жағында орналасқан, пішіні бүйрекке ұқсас, бірақ мөлшері тіптенмайда, жұп ішкі секреция (эндокринді) безі Адам ағзасында көптеген процесстер тек жүйке жүйесінің қызметімен шектеліпқана қоймай,эндокриндіжүйемен де қамтамасыз етіліпотырады. Денедегібарлық құрылымдар арасындаүздіксіз, уақыт және кеңістік тәртібімен түрлі жолдар мен тетіктерарқылы үнемі кең көлемде мәлімет алмасугуморалдыжолменжүріп отырады. Саны екеу, салмақтары 6-12 гр. Әрқайсысы қыртысты және милы қабаттан тұрады. Оның қыртысты қабаты 40-тан астамкортикостероидтардытүзеді. Физиологиялық қызметіне қарай кортикостероидтар 3 топқа бөлінеді

• 
  Слайд 4
  
• 
  Слайд 5
  

  Бүйрек үсті бездерінің жасерекшеліктері. Ұрық кезіндебұл бездердеаздапгормондартүзіле бастайды. Бүйрек үсті безінің салмағы, қызметі және қызмет белсенділігітұрақсыз.Соныменқатар бұл бездердің қызметі сыртқы ортаның әсеріне, баланың жейтінтамағына байланысты. Жаңа туған нәрестенің қыртысты қабаты милы қабатынан көбірек болады. 1 жастағы баланың безінің қыртысты қабаты милы қабатынан 2 есеқалың. 10 жаста милы қабаттың ұлпасы тез өсе бастайды. Қыртысты қабатының өсуі 11-12 жасқа дейін, милы қабатының өсуі 6-20 жасқа дейінсозылады.

• 
  Слайд 6
  

  Бүйрек үсті безі Саны екеу, салмақтары 6-12 гр. Әрқайсысы қыртысты және милы қабаттан тұрады. Оның қыртысты қабаты 40-тан астамкортикостероидтардытүзеді. Бүйрек үсті бездеріжәне оның гормондары. Бүйрекүсті (негіздері – қос мүше.Олароң және солжақ бүйректердің жоғарғы жағында орналасқан, әрқайсысы қыртысты және милы қабаттан тұратын қос бездер. Қыртысты қабатының салмағы 4,5-10 г, милы қабаты 1,2-2,4 г шамасындаболады , яғни қыртыс қабаты 2/3 бөлікке тең.

• 
  Слайд 7
  
• 
  Слайд 8
  

  Бүйрек үсті безі 2 қабаттан тұрадыҚызметі: 1)Бездердің қыртысты қабатынан түзілген гармондар (кортизон) көмірсудың алмасуынжәне оның нәруыздың түзілуін реттейді.; 2)Тұз және су алмасудықаматамассыз етеді. 3)Қан мен басқа ұлпаларға натрий, калий және хлордың қалыпты мөлшерін реттейді; 4)Жынысмүшелерінің дамуына да әсер етеді. Бездің ішкі милы қабатын адреналин гармоныбөлінеді. Адреналин қан қысымын жоғарылатады; бауырдағы гликоген мөлшерін азайтады; қан ұюын тездетеді; жүректің жиырылуырғағын тездетеді.

• 
  Слайд 9
  

  Бүйрек үсті безінің милы қабатында негізгі 2 гормон-адреналин мен норадреналин түзіледі. Катехоламиндерорганизмдегібарлық тіндер мен жасушаларға әсер етіп, олардабиохимиялық үрдістерді тудырадыжәне көптеген физиологиялық құбылыстардың ерекшеліктерінайқындайды. Әсіресе, экстремалдыжағдайларда катехоламиндер: Бұлшықеттердің жұмысын күшейтеді Рецепторлардың сезімталдығын(көру,есту),вестибулярлық аппараттардың жүйесін күшейтеді.

• 
  Слайд 10
  
• 
  Слайд 11
  
• 
  Слайд 12
  
• 
  Слайд 13
  
• 
  Слайд 14

  Бүйрек үсті безі

  Оның қыртысты қабаты 40-тан астамкортикостероидтардытүзеді. Физиологиялық қызметіне қарай кортикостероидтар 3 топқа бөлінеді: Глюкокортикостероидтар Минералокортикостероидтар Андрокортикостероидтар

• 
  Слайд 15

  1)Глюкокортикостероидтарфизиологиялық әсері:

  заталмасуының барлық түріне ықпалын тигізеді; қабынуға, аллергияға қарсы тұру қабілеттерін арттыру, иммунодепрессивтікәсерінің маңызы ерекше.

• 
  Слайд 16

  2)Минералокортикостероидтарфизиологиялық әсері:

  су-тұз алмасуынақатысады.Ол альдостерон мен ІІ-дезоксикортикостеронменжүзеге асады. Олардың түрлі сұйықтықтардың осмостық қысымының әсерінен туатынтамырлардағы қан көлемі мен жасушаішіндегіжәне жасушааралық сұйықтықтардың мөлшерлерін реттеуқабілеттері бар.

• 
  Слайд 17
  
• 
  Слайд 18
  
• 
  Слайд 19
  
• 
  Слайд 20
  
• 
  Слайд 21
  

  Бүйрекүсті без қыртысы — интерренальдыденеденқүралған. Олшумақты, будалыжәне торлыаймақтарға бөлінеді.Аталған аймақтарды пішініәртүрлі бездіжасушаларбағандарын құрайтын эндокриноциттер (ішкі секреция безіжасушалары) түзеді. Бүйрекүсті без қыртысы бөлетін кортикостероид гормондарыорганизмдегі су, түз, көмірсу, протеин, липид (май) алмасуларын, ал андрогендер — жыныстық жетілудіреттеугеқатысады.

• 
  Слайд 22
  

  Бүйрекүсті безі (лат. glandula sup-rarenalis, лат. glandula — «без», лат. supra — «үсті» және лат. ren — «бүйрек») — бүйректің ішкіжәне жоғарғы (адамда — артқы) жағында орналасқан, пішіні бүйрекке ұқсас, бірақ мөлшері тіптенмайда, жұп ішкі секреция (эндокринді) безі. Бүйрекүсті безі — шығу тегіекітүрлі жекеқұрылымнан (мезодерма спланхнотомынанжәне жүйке түтігі қыршаларынан) дамыпқалыптасады. Олсыртынантығыз дәнекер ұлпалы қапшықпен (капсуламен) қапталған.Бүйрекүсті безінің сыртқы жағында орналасқан қыртысты заты — қуыстық мезодермаданқалыптасқан интерренальдыденеден, ал ішкібозғылт заты — симпатикалық түйіндермен біргежүйке қыршаларынан жетілетінсупраренальдымүшеден қүралған. Бүйрекүсті безінің бозғыл затынейроэндокриндібездергежатады. Бездің қыртысты затынқұрайтын пішіні мен мөлшері әртүрлі бездіжасушалар (эндокриноциттер), өз кезегіндепішініәртүрлі эндокриноциттербағандарынан құрылған үш: шумақты (доғалы), будалыжәне торлыаймақтар түзеді. Шумақты аймақ эндокриноциттері — минералокортикоидгормондарын, будалыаймақ жасушалар — глюкокортикоидгормондарын, ал торлыаймақ эндокриноциттері —андроген гормондарынбөледі. Минералокортикоидгормондары — альдостерондарорганизмдегі су және түз алмасуын, ал глюкокортикоидгормондары — кортикостерон, кортизон, гидрокортизон көмірсу, протеин және липид алмасуынреттеугеқатысады. Андроген гормоны — аталық жынысгормоны тестостеронға ұқсас. Бүйрекүсті безінің ішкіжагындағы бозғылт затты — медуллалыэндокриноциттер (нейроэндокриндіхромаффиноциттер) құрайды.Ақшыл түсті эпинефроциттер (нейроэндокриноциттер) - адреналин, ал күңгірт түсті норэпинефроциттер - норадреналин гормондарынбөледі.

• 
  Слайд 23
  

  Заталмасуғаəсері Адреналин негізіненорганизмдекөмірсулардың алмасуына жəне біршамағана липидтердің алмасуынаəсер етеді. Адреналинненноадреналиннің айырмасы - олзаталмасуынаайтарлықтайəсер етеалмайды. Фосфорилаза гликоген фдырауының алғашқы бастамареакциясынкатализдейді, сөйтіп қан құрамында глюкоза деңгейін көбейтеді жəне бұлшық еттердесүт қышқылының жиналуынасебепшіболады. Қан қүрамында глюкоза концентрациясытөмендеген кезде жəне жүйке қозған кезде, кенеттенкүтпеген ауыржағдай болған кезде адреналин секрециясыартады. Стресс жағдайы кезінде гликоген ыдырауының күшейетіні байқалады, қан құрамында глюкоза мөлшері кенеттенкөбейеді де, олзəрменбіргебөлініп шыға бастайды.

• 
  Слайд 24
  

  Бүйрекүсті без қыртысы. Бүйрекүсті без қыртысы (лат. cortex glandulaesuprarenalis; лат. cortex — «қыртыс»; лат. glandula - «без»; лат. supra — «үсті»; лат. ren — «бүйрек») — қуыстық мезодерма спланхнотомынандамыпжетіліп, адам мен жануарларорганизмдерінде кортикостероид гормондарынбөлетін бүйрекүсті безінің сыртқы жағындағы заты. Бүйрекүсті без қыртысы — интерренальдыденеденқүралған. Олшумақты, будалыжәне торлыаймақтарға бөлінеді.Аталған аймақтарды пішініәртүрлі бездіжасушаларбағандарын құрайтын эндокриноциттер (ішкі секреция безіжасушалары) түзеді. Бүйрекүсті без қыртысы бөлетін кортикостероид гормондарыорганизмдегі су, түз, көмірсу, протеин, липид (май) алмасуларын, ал андрогендер — жыныстық жетілудіреттеугеқатысады

• 
  Слайд 25

  Қорытынды

  Бүйрекүсті безі — шығу тегіекітүрлі жекеқұрылымнан (мезодерма спланхнотомынанжәне жүйке түтігі қыршаларынан) дамыпқалыптасады. Олсыртынантығыз дәнекер ұлпалы қапшықпен (капсуламен) қапталған.Бүйрекүсті безінің сыртқы жағында орналасқан қыртысты заты — қуыстық мезодермаданқалыптасқан интерренальдыденеден, ал ішкібозғылт заты — симпатикалық түйіндермен біргежүйке қыршаларынан жетілетінсупраренальдымүшеден қүралған. Бүйрекүсті безінің бозғыл затынейроэндокриндібездергежатады. Бездің қыртысты затынқұрайтын пішіні мен мөлшері әртүрлі бездіжасушалар (эндокриноциттер), өз кезегіндепішініәртүрлі эндокриноциттербағандарынан құрылған үш: шумақты (доғалы), будалыжәне торлыаймақтар түзеді. Шумақты аймақ эндокриноциттері — минералокортикоидгормондарын, будалыаймақ жасушалар — глюкокортикоидгормондарын, ал торлыаймақ эндокриноциттері —андроген гормондарынбөледі.

• 
  Слайд 26

  Қолданылған әдебиеттер:

  1.М:А.Пальцев, Н.М.Аничков. Патологиялық анатомия : Оқулық Медицина,1998. М.С.Абдуллаходжаева основы потологии человека 1-том. Ташкент 1997 В.В. Серов, М.А.Пальцев, Т.Н.Ганзен Руковдчтво к практическим занятиям по патологической анатоми:М-медицина 1998 www.google.kz , www.rambler.ru, www.google.ru