Презентация на тему "Кәҗә бәтиләре һәм Бүре(Татар халыкәкияте)"

Содержание

• 
  Слайд 1

  Кәҗә бәтиләре һәм Бүре(Татар халыкәкияте)

  Урмандакечкенә генә берөйдә үзенең бәтиләре белән берКәҗә яши. Кәҗә һәр көн саенурмангаазыкэзләргә китә.Үзе киткәндә балаларына: «Берәүгә дә ишекачмагыз!» — дипәйтеп калдыраторганбула. Кәҗә, урманнанкайткач, мөгезләре белән ишекнешакылдата да җырлый: — Бәтиләрем, балакайларым! Ачыгызишекне, ачыгыз! Сезнең әнкәгез кайтты, Сезгә сөт алыпкайтты! Кәҗә бәтиләре бикакыллыбулалар. Аларәниләренең тавышыншундуктаныпалаларһәм ишекнеачалар. Әниләре аларнысөт белән сыйлый да тагынурмангакитә. Ә бәтиләр ишекнебикләп калалар. Кәҗәнең җырлаганын бервакытБүре ишетеп тора. Кәҗә урмангакитү белән, улөй янынакилә дә җырлый башлый: — Әй кәҗә бәтиләре, Ачыгызишекне! Сезнең әнкәгез кайтты, Сезгә сөт алыпкайтты! Кәҗә бәтиләре биксизгербулалар: — Ишетәбез, ишетәбез, буәнкәбез тавышытүгел! — диләр.Бүрегә ишекнеачмыйалар. Бүре ишектөбендә басып тора-тора да кайтыпкитә. БеразданКәҗә үзе кайта. Балаларышундаукәниләренең тавышынтаныпалалар да ишекнеачалар. Шуннаналаркалынтавышлыберәүнең килгәнен сөйләп бирәләр. Кәҗә үзенең балаларынтәмле сөт белән сыйлый да тагынурмангакитә. Ишекненыгракбикләргә куша. «Ачмагыз, Бүре килердә үзегезне алыпкитәр!» — дипкисәтә балаларын. Балаларыәниләренең сүзен тыңлаганнар һәм ишекнеберәүгә дә ачмаганнар.

• 
  Слайд 2

  Аюбелән Хатын(Татар халыкәкияте)

  Әүвәлге замандаберХатынуракурыргабаласыбелән барган, ди. Ул ура башлагачук, аның янынаберАюкилгән. УлАюның аягынашырпыкадалганикән, ди. УлХатынгааягынкүрсәтергә килгән булган. Хатынаның аягыннаншырпысыналган. Шуның өчен АюХатынгаберумарта бал китерепбиргән, ди.

• 
  Слайд 3

  Чуартавык(Рус халыкәкияте)

  Бер Бабайбелән Әби яшәгән, ди. Аларның Чуартавыклары бар икән. Беркөнне Тавыкйомыркасалган, ниндидигенәле, гадийомыркатүгел, алтын йомырка. Бабаййомырканыватыпкараган — вата алмаган. Әби ватыпкараган — вата алмаган. Бер Тычканүтеп бара икән — йомыркагакойрыгытиепкиткән. Йомыркатәгәрәп тә төшкән, урталайгаярылган да. Бабай да елый, Әби дә елыйикән. Ә Чуартавыкшундаболайдигән: — Елама, Бабай, елама, Әби, сезгә әле мин тагынсалырмын, алтыннытүгел — гадийомырка!

• 
  Слайд 4

  Шалкан(Рус халыкәкияте)

  Бабайшалканутыртты. Шалканкөн үсте, төн үсте, бикзурбулды, күперде.Атналар, айларүтте, җәй үтте, көз җитте.Бабайшалканныйолкыргакереште. Тарта, тарта — шалканчыкмый. Бабайшалканныүзе генә тартыпчыгараалмагач, ярдәмгә Әбине дә чакырды. Әби — Бабайга, Бабайшалкангатотынды. Әй тарталар, әй тарталар — шалканһаман чыкмый. Әби булышыргакызынчакырды. Кыз — Әбигә, Әби — Бабайга, Бабайшалкангатотынды. Тартыргакерештеләр болар. Әй тарталар, әй тарталар — шалканчыкмый да чыкмый. Әбинең Кызы, шалканнытартышырга, Акбайнычакырды. Акбай — Кызга, Кыз — Әбигә, Әби — Бабайга, Бабайшалкангатотынды. Әй тарталар, әй тарталар — шалканһаман чыкмый, селкенмидә. Акбайярдәмгә Песинечакырыпкилде. Песи — Акбайга, Акбай — Кызга, Кыз — Әбигә, Әби — Бабайга, Бабайшалкангатотынды. Тартыргакерештеләр.Әй тарталар, әй тарталар — шалканһаман да чыкмый. ПесиТычканнычакырыпкитерде. Тычкан — Песигә, Песи — Акбайга, Акбай — Кызга, Кыз — Әбигә, Әби — Бабайга, Бабайшалкангаябышты. Әй тарталар, әй тарталар. Җыйнаулашып тартаторгач, шалкантүзмәде — төбе-тамыры белән каерылыпчыкты.

• 
  Слайд 5

  ЙокыбабайҖәвад Тәрҗеманов

  Йокларгаяратмыйторганбер Бала булган, ди. Киченкараңгы төшкәч, әннәсе яки әттәсе, бабакаеякиәбекәе аныкараваткаутыртуга, теге Бала: —        Мин ятмыйм! Мендәр бә-әк!Йокыбә-әк!Бә-әк! — дипакыра-бакыраелыйбашлыйикән. Ә беркичнеаның буямьсезсүзләрен ап-аксакаллыЙокыбабайүзе ишетепторганһәм, бии-иктә үпкәләп, тиз-тизкитепбарган. Төн җиткән, ә берәү дә йоклыйалмыйикән.Мәчеләр мырылдаган. Кетәктәге әтәч-тавыклар, ишегалдыначыгып, арлы-бирлейөгерешә башлаган. Сарайдагысыерларөзлексез мөгрәгән, ә атлартибенә-тибенә кешнәгән.Дуңгызларның мыркылдавынахәтта трактор да чыдап тора алмаган: «Тыр-р-р, тыр-р-р...» —диптыр-пыркилгән. Йоклыйалмыйинтеккән кешеләр, колактондыргычәлеге шау-шуданкотылырөчен, башларынмендәр астынатыкканнар. Моныкүреп, теге Бала да, үзенең йомшакмамыкмендәрен кочаклап: —        Нәнәм...Йокынәнәм...Нәннә! — дипәйтүен дә сизми калган. Йокыбабайаның буакыллысүзен шундукишетепалган. Тылсымлытаягыннәзакәтле генә берселтәп куюга, барчабалалар, ә аннансоң әти-әниләр, әби-бабайлар, кош-кортларһәм хайваннариртәгесе көнгә кадәр тәмле йокыгачумганнар, ди.

• 
  Слайд 6

  Нурбәк әкиятеБатулла

  Ике яшьлекНурбәк әтисенә әйтә: —        Әти бака күрәсем килә,— ди.— Бака кайда тора ул? Әтисе Нурбәккә әйтә: —        Бака су буендабулаул,— ди. —        Су буенабарыйк,— диНурбәк. Әтисе белән Нурбәк су буенатөшеп барганда, аларгатыкрыкбашындаберояКазочрады. —       Ка-как-ка-ка-ка-как,— диКазлар. —        Әти, Казлар ни әйтә ул? — диНурбәк. —        «Нурбәк, каябарасың?» дипсорыйларКазлар,— диәтисе. —        Бака карарга барам,— диНурбәк. —        Ка-ка-ка-как, Бакагабездән сәлам әйт! — диләр Казлар. Тыкрыкуртасынаҗиткәч, Нурбәк белән әтисенә Бозауочрады. —        Му-у-у! — диБозау. —        Әти, Бозау ни әйтә ул? — диНурбәк. —        Ну-ур-бә-әк, каябарасы-ың?» —дипсорыйБозау. —        Су буена, Бака карарга-а! — диНурбәк. —        Бакагаминнән сәлам ә-әйт! — диБозау. Нурбәк белән әтисе су буенатөшеп җитте. Су буенда, сөзәк ярда бикматур, ямь-яшелбер Бака утыра. Үзенчә сайрапутыра. —        Курыйк-курыйк, бака-ка, курыйк-курыйк, бака-как! —        Әти, Бака нәрсә әйтә ул? — диНурбәк. —        «Исән-саумы, Нурбәк!» —дипсорый Бака,— диәтисе. —        Исәнме, Бака! — диНурбәк.— Бака-бака, Бакакай, Казларсиңа сәлам әйтте. —        Бикрәхмәт, Нурбәк,— ди Бака.— Үзең дә Казларгаминнән сәлам әйт. —        Бозау да сиңа сәлам әйтте,— диНурбәк. —        Бикрәхмәт, бикрәхмәт,— ди Бака.— Миннән дә Бозаугасәлам әйт. Нурбәк белән әтисе Бака белән саубуллашыпкайтыпкитә. Кайтаторгач, аларБозауянынаҗитә. —        Бозау, Яшел бака сиңа сәлам әйтте! — диНурбәк. —        Рәхмә-әт,— диБозау. Казларянынаҗиткәч, Нурбәк: —        Казлар, Яшел бака сезгә сәлам әйтте,— ди. —        Ка-как-ка-как, рәхмәт,— диләр Казлар.

• 
  Слайд 7

  Кар бабайСветлана Летова

  Көн җепшек иде. Балалар Кар бабайясаргакерештеләр. Кечкенә Ира да булышты. Улөйдән кишералыпчыкты. Аныборынитепкуйдылар. Айдар күзләренә күмер ябыштырды. Кар бабайның кулынасеберкетоттырдылар. Көлкеле килепчыкты Кар бабай. Кич булды, караңгы төште. Балаларөйгә кайтыпкиттеләр. Бары тик Ира гынакитмәде. Ул Кар бабайныкызганды.

• 
  Слайд 8