Содержание
-
Кафедра: Травматология Тема: Жабық бас – ми жарақаты Орындаған: Нурсалимова Ж Факультет: ЖМ Группа: 13-1, 5 курс Қабылдаған: Алматы 2015
-
Жоспар:
Кіріспе бөлім Бас –ми жарақаты жалпы түсінік Негізгі бөлім Этиологиясы Классификациясы Клиникалық көрінісі Диагностикасы Емі Қорытынды бөлім Пайдаланылған әдебиеттер
-
Бас сүйегі мен бас миының зақымдануы механикалық жарақаттардың аса ауыр түріне жатады. ҚАУІП-ҚАТЕРЛІ ФАКТОРЛАР БМЖ кезіндеқауіп-қатертобы: 1. Алкогольдімасболу (70%). 2. Эпилепсияұстамасыболғанжағдайда БМЖ. БМЖ шақырылатынсебебі: 1. Автожолдықжарақаттану. 2. Қүнделіктіжарақат. 3. Құлаужəнеспорттықжарақат.
-
Жіктемесі
-
БМЖ клиникалықформалары
-
-
Қанағаттанарлық жағдайға жатқызу критерилері: - есіанық; - тіршіліктікфункцияларыбұзылыстарының болмауы; - салдарлық (дислокациялық) неврологиялық симптоматика болмауы, жартышарлық жəне краниобазальдық симптомдардың болмауынемесеайқын болмауы. Өмірге қауіптілігі болмайды, еңбекке қабілеттілігінің қалпына келуболжамыжақсы. Орташаауырлық жағдайға жатқызу критерилері: - есіанық немесесəл есеңгіреу; - витальдық функцияларыбұзылмаған, (сəл брадикардия болуымүмкін); - ошақталу симптомдары − жартышарлық жəне краниобазальдық кейбірсимптомдардың айқын болуымумкін. Кейдежекелеген ми негізісимтомдарынанжеңіл нистагм т.б. Орташаауырлық дəрежелі жағдайы депайтуүшін келесіпараметрлердің біреуі болу қажет. Өмірге қауіптілігі шамалыеңбекке қабілеттілігі қалпына келуікөбінесе жақсы.
-
Ауыржағдайға жатқызу критериі (15-60 мин): - ақыл-есінің өзгерісі терең есеңгіреу немесе сопор; - өмірлік функцияларыбір-екікөрсеткіш бойыншашамалыбұзылған; - ошақталу симптомдары − ми негізісимптомдарыоншаайқын емес (анизокория, спонтанды нистагм, контралатеральдық пирамидалық жеткіліксіздік, менингеальдық симптомдардың денеосібойыншадиссоциялануы) жартышарлық жəне краниобазальдық симптомдарайқын соныменқатар эпилепсиялық ұстамалар, парездержəне параличтерболуымүмкін. Ауырдəрежелі жағдай депайтуүшін бұзылыстардың біреуі болу қажет. Өмірге қауіптілігі жоғары, көбінде ауыржағдайдың ұзақтығына байланысты, еңбекке қабілеттілігі қалпына келуіекі-талай. Аса ауыржағдайға жатқызу критериі (6-12сағ.): - ақыл-естің орташанемесеауыркомаға дейінбұзылған; - бірнеше параметр бойыншаөмірлік функцияларыайқын бұзылған; - ошақталу симптомдары – ми негізісимптомдарыайқын білінеді (парез, айқын анизокория, көздің вертикальдіжəне горизонтальдідивергенциясы, тонустық спонтанды нистагм, жарыққа қарашықтар реакциясының əлсізденуі, екіжақты патологиялық рефлекстер, децеребрациялық сіресу, жартышарлық жəне краниобазальдық симптомдардың айқын көрінуі (екіжақтық жəне көптеген парездергедейін) Аса ауыржағдай депайтуүшін барлық параметрлербойыншаайқын бұзылыстар болу қажет. Өмірге қауіптілігі жоғары.Еңбекке қабілеттілігі қалпына келуімүмкін емес.
-
Терминальдық жағдайдың критериі: - шектеншыққан комаға дейінақыл-естің бұзылуы; - тіршіліктікфункциялардың бұзылуы; - ошақталу симптомдары – ми негізісимптомдарыекіжақты ауырмидриазарқылы білінеді, мөлдір қабақтың жəне қарашықтың реакциясыжойылуы. Науқастың тіріқалуы мүмкін емес.
-
Бассүйек-мижабықжарақаты − бассүйекпенмидың, бастағыжұмсақтіндердіңбүтіндігібұзылмайжəне/немесебассүйектіңапоневрозысозылмайболғанзақымдануы; Ашық БМЖ – бастыңжұмсақтініжəнебассүйектіңапоневроз (шандыр) дулығасыныңбүтіндігібұзылуыжатады, олсынықаймағынасəйкескеледі. Мижарақатыныңөтпелізақымдануынабассүйектердіңсынуыжəнемидыңқаттықабығыныңзақымдануыжатады.
-
Жабық бас – ми жарақатының қазіргі уақыттағы классификациясынасәйкес келесіформаларынажыратады: Бас миының шайқалуы; Жеңіл, орташа, ауырдәрежедегі бас миының соғылуы; Бас миының қысылуы;
-
Мидың шайқалуы (commotiocerebri)
1. Ми(дың) шайқалу(ы) – (commotiocerebri)ауыремесжарақаттаушыкүштіңтүсуіненболатынжағдай. БМЖ жарақаттаушларының 70%- дакездеседі. Жалпы милық синдромдар:ми шайқалғандаестентануболмайдынемесежарақаттанкейіназуақытқа 1-2 мин-тан 10-15 мин. естентануменсипатталады. Науқастарбасыауыратынын, айнатынын, жүрекайнитынын, құсатынын, көзінқозғалтқандаауырсынатынын, əл-дəрменіжоқтығынайтыпшағымданады. Невротикалық синдромдар: сіңіррефлексініңжеңілассиметриясыболуымүмкін. Қысқамерзімдіретроградтықамнезия. Антероградттықамнезияболмайды, жалпы әлсіздік, ұйқының бұзылысы, тәбеттің бұзылысы. Мишайқалуынакөрсетілгенкөріністермифункциональдықзақымдануыменшақырыладыжəне 5-8 күнненкейінөтеді. Диагноздықоюүшінберілгенбарлықсимптомдардыңболуыасақажетемес. Мидыңшайқалуыбірдейформаболыптабыладыжəнеауырлықдəрежегебөлінбейді.
-
Мидың соғылуы (Contusiocerebri)
2. Мидыңсоғылуы – бұлзақымданумизатыныңмакроструктуралықдеструкциясытүріндежиігемморагиялықкомпонентпенжарақаткүшініңтигенкезіндеболады. Клиникалықағымынықарайжəнемитінініңзақымдануыныңайқындығынақарайсоғылужеңіл, орташажəнеауырдəрежегебөлінеді.
-
Мисоғылуыныңжеңілдəрежесі (10-15% жарақаттанушы).
Ми қыртысының бір жақ шарты шарының зақымдануына байланысты. Жарақаттанкейінбірнешеминуттан 40 минутқадейінестентану. Көбінде 30 мин. дейінгіуақыттаретроградтықамнезиякөрінеді. Егерантероградтықамнезияпайдаболса, ондаолұзақемес. Есқалпынакелгендежарақаттанушыбасауруына, жүрекайнуына, құсу, басайналуына, назардыңəлсізденуінешағымданады. Нистагм, анизорефлексия, кейдежеңілгемипарезкөрінуімүмкін. Кейдепатологиялықрефлекстердіңкөрінуіболады. Субарахноидальдыққанқұйылуəсеріненайқынемесменингеальдықсиндромкөрінеді. Брадижəнетахикардиякөрінуімүмкін. АҚ 10-15 мм.с.б. транзиторлықкөтерілуі.
-
Мисоғылуыныңортаауырлықтыдəрежесі.
Бас миышартышарының базальдыбөлігінің зақымдануымен сипатталады. Бұл 100% бас сүйек негізінің сынығымен жүретін басмиыжарақаты бар науқастарда анықталады. Естіңтануыбірнешеондықтан 2-4 сағ. созылады. Беткейнемесетереңесеңгіреугедейінестіңтежелуібірнешесағатнемесетəүліксақталуымүмкін. Айқынбасауыруы, жиіқайталамалықұсу. Горизонтальдықнистагм, жарыққақарашықреакциясыныңтөмендеуі, кейдеасаайқындалмағангемипарез, жəнепатологиялықрефлекстер. Сезімталдықтыңбұзылуы , сөйлеубұзылыстарыболуымүмкін. Менингиальдісиндромсəлайқындалған, алликворлықысымсəлкөтерілген (Ликвореясыбарнауқастарданбөлек).
-
Тахинемесебрадикардиякөрінеді. Тыныстыңсəлтахипноэкүйдебұзылысы,ритмқалыпты,аппараткоррекциясынкерекетпейді. Температурасысубфебрильді,біріншітəуліктепсихомоторлыққозу, кейдетырысуұстамаларыболуымүмкін. Ретронемесеантероградтыамнезиякөрінеді. Бас сүйек негізісынығы кездесетінболса, ондажиіVIII, VII, II, III, VIбас –ми нервтерінің зақымдануы кездесуімүмкін. Клиникалық белгілердің ұзақтығы – 3-6 апта.
-
Мисоғылуыныңауырдəрежесі.
Бас миының қыртысы және базальды бөлігінің соғылуымен қатар, көп деңгейде ми бағанының және диэнцефальды аймақтың зақымдануымен сипатталады.
-
Клиника: ЕстентанубірнешесағаттанбірнешетəуліккедейінболадыЕстіңсопорнемесекомағадейінтануы. Айқынпсихомоторлыққозуатонияғадейінауысуыкөрінеді. Бағаналысимптомдарыайқынкөзалмасыныңбалқымалықозғалысы, вертикальдықосібойыншакөзалмасыныңарақашықтығыныңəртүрлілігі, анизокория. Қарашықтыңжарыққареакциясыжəнеқасаңқабықрефлекстеріжоғалған. Жұтынубұзылған. Кейдеауруқоздырғыштарынагорметанияқосыладынемесеспонтанды. Екіжақтылықтабанпатологиялықрефлекстері,бұлшықеттонусыныңөзгерістерікөрінеді – гемипарез, анизорефлексия, дірілұстамаларыболуымүмкін. Орталықнемесешеткітипбойыншатыныстыңбұзылысы (тахинемесебрадипноэ). АҚ жоғарынемесетөмен, алатониялықкомажағдайындатұрақтыемесжəнебірқалыптыдəрілердіңкөмегінқажететеді. Менингиальдісиндромыайқын.
-
Мидыңсоғылуыныңарнайысатысына – мидыңдиффуздықаксональдықзақымдануы
Жиібалалар мен жасөспірімдерде кездеседі. Патоморфологиялық өзгерістер – ми бағаны мен ми шартышарының ақ затындағы аксондардың үзілуі немесесозылуыкезіндекездеседі.
-
Клиникалықкөріністеріндемибағанасыныңқызметініңайқынбұзылысыжатады – есініңтереңкомағадейінтүсуі, витальдыққызметініңайқынбұзылысы, олаппараттың, жəнемедикаментоздықкоррекциянықажететеді. Мидыңдиффуздықаксональдықзақымдануындаөлімкөрсеткіші 80-90 % жоғары. Алтіріқалғандардааппаликалықсиндромтуады. Диффуздықаксональдықзақымдануларбассүйекішілікгематомалартүзілуіншақыртады.
-
Бас сүйегінің сынықтары
20 - 35% жағдайда бас миының соғылуы бассүйегінің негізінің және күмбезінің сынуыменбіргежүреді.
-
Бас сүйек күмбезінің сынықтары: ашық (сүйек сынған аймақта жұмсақ тіндерзақымдалған); жабық (жұмсақ тіндерзақымдалмаған); енетін ( қатты ми қабығының зақымдануы); енбейтін(қатты ми қабығы бүтін).
-
Сызықты (линейный)- бас сүйегінің жиізақымданатын түрі.
-
Еңген сынықтар (Вдавленные переломы) импрессионды(А)– сынықтардың воронко тәрізді енуі, депрессионды(Б)– сынықтың біркелкіенуі.
-
Бас сүйегі негізісынуының клиникалық белгілері
Алдыңғы бас сүйек шұңқырының сынығы Симптом «көзәйнек» симптомы –жарақаттан кейінбірнешесағат немесетәуліктен кейінпайдаболатын, параорбитальдыклетчаткаға қан құйылу.
-
Ортаңғы бас сүйек шұңқырының сынығы : Құлақтан қан ағу және ликворея; Сынған жақта вистибулокохлеарлыжәне бет нервінің функциясыбұзылысы (саңырау, мимикалық бұлшықеттеің парезі).
-
Артқы бас сүйек шұңқырының сынығы: емізіктәрізді өсіндінің айналасындағы гематома.
-
Бас миының қысылуы Бассүйекішілікгематомалар: 1. Эпидуральдық. 2. Субдуральдық. 3. Миішілік. 4. Қарыншаішілік 5. Көптегенқабықаралықгематомалар. Бас сүйек күмбезінің басылған сынығы; Бас миының ығысуы мен ісінуіншақыратын контузиондыаймақпен; Субдуральдыгидромаларменшақырылады.
-
Бас миының ісінуі және бас сүйек ішілік қысымның жоғарылауы, қысылуы, бас миының деформациясы, қарыншалық жүйенің қысылуы және дислокациясы, ми бағанасының екіншілік гемодинамикалық бұзылуы сияқты клиникалық көріністермен жүреді.
-
Бас сүйек ішілікгематомалар
Эпидуральды гематома– бұл мидың қатты қабығы мен бас сүйектің арасындағы қанның шектелгенжиналуы. Эпидуральдыгематоманың пайда болу көзі қабықшалық артериялардың зақымдалған тармағы. Жиіортаңғы қабықша артериясының үзілуі болады.
-
Субдуральды гематома – бұл қанның мидың қатты қабығы астындажиналуы. Олжиівеноздысинусқа қарай баратынбеткейвенаның зақымдануында дамиды. Миішілік гематомақантамырлардың мидың соғылған және мыжылған аймақтарында зақымдануынан пайдаболады.
-
Жітісубдуральдыгидрома
Бұл субдуральдыкеңістікте ликвордың шектелгенжиналуы.
-
диагностикасы
Диагностикалықкритерилері Дұрыс жиналған анамнез Объективті қарап тексеру: Бастыңтеріжабындыларындакөрінетінзақымдануыныңболуынаназараударады. Периорбитальдықгематома («көзілдірік» симптомы, «еноткөздері») – алдыңғыбассүйекшұңқырыныңтүбініңсынығынбілдіреді. Емізіктəріздіөсіндініңайналасындағыгематома (Баттлсимптомы). Самайсүйегініңпирамадасыныңсынығыменкөрінеді. Гемотимпанумнемесеқұлақжаңғырығыныңжарылуы – бассүйегініңнегізініңсынығынасəйкескеледі. Мұрыннемесеқұлақтыликвореябассүйектіңнегізініңсынығыныңжəнеөтпелі БМЖ- нысəйкестендіреді.
-
БМЖ науқасжағдайыныңауырлығы − жарақаттанушыақыл-есініңтежелудеңгейінеқарай, неврологиялықсимтомдардыңайқындылығына, басқаағзалардыңзақымдануыболуынемесеболмауынақарайбағаланады. КоманыГлазгошкаласыбойыншабағалауəдісікеңтараған. Жарақаттанушыныңжағдайын 12-24 сағ. кейін 3 параметрбойыншанауқаспеналғашқыкездесудебағалайды: көздерінашуы, сұраққажауапберуі, қозғалуреакциясы.
-
Глазгошкаласыбойыншакоманыанықтау әдісі
-
Глазго шкаласыбойынша бас миыжарақатының ауырлығын бағалау критерийлері
3-7 балл – ауырбассүйек – ми жарақаты. 8-12балл– орташаауырлықтағы бассүйек – ми жарақаты. 13 -15 балл – жеңіл бассүйек – ми жарақаты.
-
Бассүйек рентгенографиясы (краниография) Любмальды пункция КТ, МРТ Каротидты ангиография
-
ЕМДЕУ ТАКТИКАСЫ
Медициналық көмекті көрсетудің тактикасы Жарақаттанушының емдеутактикасынтаңдау – бас миының зақымдану сипатынақарай, қосылу сүйектері жəне бассүйек негізінің сипатынақарай анықтайды жəне туылған асқынуларға қарайды. БМЖ-менжарақаттанғандарға ең алғаш жəрдем негізінде- артериалдық гипотензияға, гиповентиляцияға, гипоксияға, гиперкапнияға жолбермеуөйткені оласқынулар мидың ауыришимиялық зақымдануына алыпкеледіжəне өлімге қауіптілігі жоғары. Осыған байланыстыжарақаттан кейінбірінші минут жəне сағат емдеушаралары « АВС» ережелерінесəйкес орындалуқажет. А - тынысжолдарынаөтімділігін жақсарту. В - қалыпты тыныстықалыптастыру, тынысжолдарындағы абстракцияныалыптастау, пневмогемоторакс, ӨЖЖ кезінде (көрсеткіш бойынша)плевра қуысына дренаж жасау. ӨЖЖ жургізугежəнекеңірдекинтубациясыныңкөрсеткіштерінеапноэ, гипопноэ, теріжəнешырыштықабаттардыңцианозыжатады. С - жүрекқантамыржүйесініңжұмысынақарау.
-
Ауруханаға дейінгісатыдажеделжəрдем жүргізудің тəртібі Бас миының шайқалуы кезінде – жеделжəрдем қажет етпейді. Психомоторлық қозу кезінде: - 2-4 мл 0,5% седуксен (репаниум, сибазон) ерітіндісінвенаға; - Стационарға тасымалдау(неврологиялық бөлімге). Бас миының соғылуы немесеқысылуы кезінде: 1. Көктамырға жолдайындау. 2. Терминальдық жағдай тусажүрек реанимациясынжүргізу. 3. Қанайналымның декомпенсациясыкезінде: - реополиглюкин, кристаллойдтық ерітінділеркөктамырға тамшылатып; - қажет жағдайда – допамин 200 мг 400 мл изотониялық натрий хлор ерітіндісіннемесебарлық басқа кристаллойдтық ерітіндінікөктамырға, жылдамдықпен, АҚ 120-140 мм.с.бболғанда.
-
4. Есіжоқ болған жағдайда: - ауызқуысын қарау жəне механикалық тазалау; - селликқалпын қолдану; - тура ларингоскопияныжасау; Мойынбөлігінде омыртқаны жазбау! - омыртқаның мойынбөлігінің қалпына келуі ( қолмен жеңіл созу); - кеңірдек интубациясы (миорелаксантсыз), ӨЖЖ жүргізу – жургізбеуінебайланыстыемес, миорелаксанттар (сукцинил холин хлорид – дицилин, листетон 1-2 мг/кг иньекцияны тек қана реанимация – хирургиялық дəрігерлер бригадасыжасайды). Өзіндік тынысалудұрыс болмағанда, өкпенің жалған вентиляциясыкөрсетілген, сəл гипервентиляция режимінде (75-80 кг) салмақты науқасқа 12-14 л/мин. 5. Психомоторлық қозу жағдайында, тырысужəне премедикацияретінде: - 0,5-1,0 мг 0,1% атропин ерітіндісінтеріастына. - көктамырға пропофон 1-2 мг/кг немесетиопентал натрий 3-5 мг/кг немесе 15-20 мг 20% натрий оксибутиратерітіндісінемеседормикум 0,1-0,2 мг/кг. - тасымалдаукезіндетынысалутінінқадағалап тұру қажет. 6. Бассүйек ішілікгипертензиондық синдром кезінде: - 2-4 мг 1%фурасемид ерітіндісі (лазикс) көктамырға декомпенсирлікқан жоғалтуда жарақатты еске ала отырыплазикстіенгізугеболмайды; - өкпенің жалған гипервентиляциясы. 7. Ауру синдромы кезінде: бұлшық етке (көктамырға басу) 30 мг 1,0 кеторолокжəне 2 мг 1-2% димедролерітіндісіжəне 2-4 мг (200-400 мг) 0,5% трамалерітіндісінемесеөз дозасынасəйкес наркотикалық емес анальгетик. Опиаттардыенгізбеу! 8. Бастың жарасындажəне сыртқы қан кетулерде: - жараның қырларын антисептикпентазалау. 9. Стационарға тасымалдау, нейрохирургиялық қызметі бар жерге, ауыржағдайда – реанимациялық бөлімге жатқызу қажет
-
Бассүйек – ми жарақатымен науқастардың барлығы госпитализациялануыкерек!!! Бас миының шайқалуы мен соғылуының барлық деңгейінде науқастар консервативті ем көрсетілген. Егер бас миының қысылуы болсашұғыл хирургиялық араласудықажет етеді.
Нет комментариев для данной презентации
Помогите другим пользователям — будьте первым, кто поделится своим мнением об этой презентации.