Презентация на тему "Периферическая нервная система"

Содержание

• 
  Слайд 1
  

  Перифериялық жүйке жүйесі

• 
  Слайд 2
  

  Жоспар: Жұлын жүйкелері туралы жалпы мағлұмат. Жұлын жүйкелерінің құрылысы мен өрімдері. Мойын, иық, бел, сегізкөз өрімдері. Қабырғааралық жүйке өрімдері. Бас ми жүйкелері.

• 
  Слайд 3
  

  ПЕРИФЕРИЯЛЫҚ ЖҮЙКЕ ЖҮЙЕСІ ЖҰЛЫН ЖҮЙКЕЛЕРІ БАС МИ ЖҮЙКЕЛЕРІ Мойын өрімі (plexus cervicalis) Иық өрімі (plexus brachialis) Кеуде жүйкелерінің алдыңғы өрімі Бел өрімі (plexus lumbalis) сегіз (plexus sacralis) I пара– обонятельный нерв (n. olfactjrius) II пара – зрительный нерв(n. opticus) III пара – глазодвигательный нерв (n. oculomotorius) IV пара – блоковый нерв (n. trochlearis) V пара – тройничный нерв (n. trigeminus) VI пара – отводящий нерв (n. fbducens) VII пара – лицевой нерв (n. facialis) VIII пара – есту тепе-теңдік жүйкесі (n. vestibulocochlaris) IX пара – тіл жұтқыншық жүйкесі (n. glossopharingeus) Xпара – кезеген жүйке (n. vagus) XI пара – қосымша жүйке (n. accssorius) XII пара – тіл асты жүйкесі (n. hypoglossus)

• 
  Слайд 4
  

  Шеткіжүйкелер. Құрылысыжағынанмиалиндіжәнемиалинсізболыпбөлінеді. Кейбіржүйкелердіңқұрамындажекежүйкежасушалар мен оны қоршағанмайдаглиоциттер де болады. Жүйкебағаналарыныңкөлденеңкесіндісіндебіліктікцилиндрі мен оны сыртынанқоршағанглиальдықабығыкөрінеді. Әрбіржүйкеталшықтарыныңарасындағыборпылдақталшықтыдәнекертіндіқабыршақтарыэндоневрийдепаталады. Ал жүйкеталшықтарыныңтоптасаорналасқанжігініңсыртынпериневрийқоршайды. Периневрийдіңқұрамындакезектесіпорналасқанжасушаларменжіңішкефибриллалықұрылымдар бар. Фибриллаларжүйкеталшықтарынбойлайөтіпжатады.Жалпыжүйкебағаналарыныңсыртынқоршайтынтығызталшықтыдәнекертініфибробластарға, макрофагтарға, май жасушаларынаөте бай, мұныэпиневрийдейді. Эпиневрийдегікөптегенқантамырларыпериневрийге, оданэндоневрийгеөтіптрофикалыққызметатқарады.

• 
  Слайд 5
  

  Орталық жүйке жүйесі: 1 – ми; 2 – жұлын; Шеткі жүйке жүйесі: 3 – ми жүйкелері; 4 – жұлынның жүйкелері; Ерекше (вегетативті) жүйке жүйесі: 5 – жүйкенің симпатикалық бөлім; 6 – жүйкенің парасимпати-калық бөліміі Адамның жүйке жүйесі

• 
  Слайд 6
  

  1 — үлкен құлақ жүйкесі; 2 — кіші желке жүйкесі; 3 — бұғана үсті жүйкесі; 4 — мойын өрімі; 5 — бұғана асты жүйкесі; 6 — жауырын үсті жүйкесі; 7 — иық өрімі; 8 — көкет жүйкесі; 9 — жауырын асты жүйкесі; 10 — ортаңғы жүйке; 11 — бұлшық ет- тері жүйкесі; 12 — көкірек жүйкесі; 14 — ұзын көкірек жүйкесі; 15 — иықтың ішкі тері асты жүйкесі; 16 — ішкерідегі үлкен жүйке; 17 — шыбық жүйкесі; 18 — шынтақ жүйкесі; 19 — қабырғааралық жүйкелер; 21 — ішкерідегі кіші жүйке; 22 — бел өрімі; 23 — подвздошно-подчревный нерв; 24 — подвздошно-паховый нерв; 25 — сегізкөз жүйкелері; 26 — сан жыныс жүйкесі; 27 — бөксенің жоғарғы жүйкесі; 28 — бөксенің төменгі жүйкесі; 29 — бөксенің артқы тері асты жүйкесі; 30 — жапқыш жүйке; 31 — отырықшы жүйке Жұлын жүйкелері

• 
  Слайд 7
  

  Жұлынжүйкелері (лат. nervispinalesnervus — жүйке, spinalis s. medulla spinalis — жұлын) - жұлыннаншығатынжүйкеталшықтарынанқұралған. Жұпжұлынжүйкелеріадамдажұлынныңалдыңғы (қозғалтқышжүйкеталшықтарынанқұралған) жәнеартқы (сезімталжүйкеталшықтарынанқұралған) жұлынтүбіршіктерінің, ал жануарлардажоғарғы (сезімталжүйкеталшыктарынанқұралған) жәнетөменгі(қозғалтқышжүйкеталшықтарынанқұралған) жұлынтүбіршіктерініңқосылуынанпайдаболып, омыртқаөзегіненоңжәнесоломыртқааралықтесіктеріарқылышығады.Құрамындасезімталжәнеқозғалтқышжүйкеталшықтарыболғандықтан, жұлынжүйкелерінқызметіжағынанараласжүйкелергежатқызады. Бұлардыңқұрамындасимпатикалықжүйкеталшықтары да болады. Жұлынжүйкелеріомыртқаөзегіненшыққанбойда-ақбайланыстырғыш (симпатикалық) жәнежұлынқабықтарынаарналғанқайтарма (сомалық) тармақтардыбөліп, сұрбайланыстырғыш (симпатикалық) тармақтардықосыпалып, содансоң, адамдаалдыңғыжәнеартқы, жануарлардавентральдыжәнедорсальды (сомалық, симпатикалықжүйкеталшықтарынанқұралған) тармақтарғаажырайды. Жұлынжүйкелерініңдорсальдытармақтары (адамда — артқытармақтар) омыртқабағанынанжоғары (адамда — омыртқабағаныныңартқыжағында) орналасқанденебөліктерін (сүйектер, бұлшықеттер, буындар, тері, олардыңтамырлары), ал вентральдытармақтаромыртқабағанынантөмен (адамда — алдыңғыжағында) жатқанденебөліктерінжүйкелендіреді. Аталғантармақтарөзкезегінделатеральды (беткейорналасқанмүшелерге) жәнемедиальды (тереңжатқанмүшелерге) тармақтарғатарамдалады. Жұлынжүйкелеріомыртқабағаныбөлімдерінесәйкес: мойын, көкірек, бел, құйымшақжәнеқұйрықжүйкелеріболыпбөлінеді. Олардың саны мойында 8-жүп, құйрықта 5-6 жүп, қалғанбөлімдердеадам мен жануарлардыңомыртқаларсанынасәйкескеледі. Алдыңғы (қол) жәнеартқыаяқтардыжүйкелендіретінжүйкелержұлынжүйкелерініңвентральды (адамда — алдыңғы) тармақтарытүзетін: иық, бел жәнеқұйымшақжүйкетораптарынаншығады

• 
  Слайд 8
  

  1 — омыртқа жотасын көтеруші б/е; 2 — іштің сыртқы қиғаш б/е; 3 — іштің ішкі қиғаш б/е; 4 — көкірек қолқасы; 5 — өңеш; 6 — оң жақ көкет жүйкесі; 7 — төменгі қуыс венасы; 8 — сол жақ көкет жүйкесі Көкет жүйкелері

• 
  Слайд 9
  

  МойынөріміМойынөрімі, plexus cervicalis, төртжоғарғымойыннервтерініңалдыңғытармақтарынантүзіледі. Оларөзараүшдоғаілмектерменбайланысып, көлденеңөсінділердінбүйіріненмедиалдыжағынаномыртканыңалдыңғыбұлшықеттері, ал латералдыжағынаномыртқабүлшықеттері, scalenusmedius, m. levatorscarulae, m. splenius cervicisарасындаорналасып, n. accessoriusпен n. hypoglossusжәнеtractussympaticus-пен анастомозданады. Өрімдіалдыңғыжағынанm. sterno-cleidomastoideusжауыптұрады. Өрімненшығатынтармақтартерілік, бұлшықеттікжәнеараласболыпбөлінеді.1. Кішішүйденерві, n. Occipitalis minor екіншіжәнеүшіншімойыннервтерінентүзіліпm. Sternocleidomastoideusартқыжиегінебағытталып, бұлшықеттеншыққансоңекітармаққабөлінеді .2. Үлкенқұлақнервіn. aurycularismagnus ,мойынөрімініңеңірінервібасталыпm. Sternocleidomastoideusартқыжиегімнжүріп, оны кішішүйденервтентөменорапбұлшықеттіңсыртқыбетінешығады.3. Мойынныңкөлденеңнерві, r. transuersus coli немесемойынныңтерілікнерві, n.cutaneus coli түзіледі , олжоғарыдакөрсетілген нерв сияқтыm.sternocleidomastoideusартқыжиегінебағытталып , жиектеншыққансоң , оны орап, аталғанбұлшықеттіңсыртқыбетіменкөлденеңбағыттажәнетөсбұғана- емізіктәріздібұлшықет пен m. Platysmaарасындаалғажүреді.

• 
  Слайд 10
  

  1 — сыртқы кеуде өрімі; 2 — жауырын асты жүйкесі;3 — подкрыльцовый нерв; 4 — кеуде өрімі; 5 — бұлшықет тері жүйкесі; 6 — тері асты ішкі жүйкесі; 7 — шыбық жүйкесі; 8 — ортаңғы жүйке; 9 — иық белдеуінің тері асты ішкі жүйкесі; 10 — шынтақ жүйкесі; 11 — иық белдеуінің сыртқы тері асты жүйкесі Иық өрімі

• 
  Слайд 11
  

  ИықөріміИықөрімі, plexus brachialis, төрттөменгімойыннервтеріненжәнебіріншікеуде (Тһ) нервісініңүлкенбөлігіненқұралады; көбіне Су-денжіңішкетармақкосылады. Иыкөріміалдыңғыжәнеортаңғысатылықбұлшықеттераралығынанбұғанаүстіщұңқырынашығып, а. subclavia-дапжоғарыжәнеартқақарайорналасады. Оданқолтықшұңкырынабаратынжәнеa. axillaris-ііүшжуан нерв будасыпайдаболады: латералдыжағынан (латералдыбуда), медиалдыжағынан (медиалдыбуда) және артерия артынан (артқыбуда).Өрімдебұғанаүсті, pars supraclavicularisжәнебұғанаасты, pars infr-aclavicularisбөліктерінажыратады. Шеткітармақтарқысқажәнеұзынболыпбөлінеді. Қысқатармақтарөрімніңбұғанаүстібөлігініңтүрліжерлеріненшығып, ішінарамойын, сондай-ақиықбелдеу (m. trapezius-тікоспағанда) мен иықбуыныбұлшықеттеріннервтендіреді. ¥зынтармақтаржоғарыдааталғанүшбудаданпайдаболып, қолдыбойлайөтіп, оныңбұлшықеттері мен терісіннервтендіреді.Қысқатармақтар. 1. N. dorsalis scapulae (Су-ден) жауырынныңмедиалдыжиегінбойлайөтеді. Олm. levator scapulae жәнеmm. rhom-boidei-нінервтендіреді.¥зынтармақтар. Олардыңішіненалдыңғытармақтарды - бүккіштер мен пронаторларүшінnn. musculocutaneus, mcdianus et ulnaris-тіжәнеартқытармақтарды - жазғыштармемсупинаторларүшінn. radialis-xi бөліпкөрсетугеболады.

• 
  Слайд 12
  

  1 —бұғана үсті жүйкесі; 2 — иық өрімі; 3 — бұлшықет тері асты жүйкесі; 4 — подкрыльцовый нерв; 5 — иықтың тері асты ішкі жүйкесі; 6 — иықтың тері асты сыртқы жүйкесі; 7 — шынтақ жүйкесі; 8 — ортаңғы жүйке; 9 — шыбық жүйкесі; 10 — иық белдеуінің латераль тері асты жүйкесі; 11 — иық белдеуінің медиал тері асты жүйкесі; 12 — шынтақ жүйкесінің беткейдегі тармақтары; 13 — шынтақ жүйкесінің тереңдегі тармақтары; 14 — ортаңғы алақан-саусақ жүйкелері; 15 — меншікті алақан-саусақ жүйкелері Қол жүйкелері

• 
  Слайд 13
  

  КеуденервтерініңалдыңғытармақтарыКеуденервтерінің, пп. thoracici, алдыңғытармақтары - rami ven-trales, қабырғааралықнервтер, nn. intercostales, депаталады. Өйткеніоларқабырғааралықтарыменөтеді, тек XII тармақғанаXII қабырғаныңтөменгіжиегіменөтеді (m. subcostalis).Жоғарғыалтықабырғааралық нерв төстіңжиегінедейінжетеді. Төменгіалты нерв ішқабырғасықабатынаөтіп, солжердекөлденеңжәнеқиғашбұлшықеттерарасыменқынабыарқылыөтіп, іштіңтікбұлшықетінебарады. М. quadratusарқылыөтетінXII қабырғааралык нерв, қасағасимфизінежақынкеліп, тікбұлшықетпенm. pyramidal is-тіңтөменгібөлігіндеаяқталады.N. intercostalesөзжолындакеудежәнеішқуыстарықабырғаларын-дағыбарлықвентралдыбұлшықеттерүшін, сондай-ақарқадағывентралдыпайдаболғанбұлшықеттер: mm. serratiposterioressuperiores et inferioresжәнеm. levatorcostaramүшінrami musculares-тібереді. Оларсондай-ақөкпеқап пен ішастардынервтендіругеқатысады.Соныменбірге п. intercostales-тенекіқатартесіпөтетінтармақтаршығады: кеуде мен іштіңлатералдыбетіндегітерініжабдықтайтынекіrami cutaneilaterales (pectorales et abdominales) жәнеалдыңғыбетіндегітерігеrami cutaneianterioresшығады. Олардансүтбезіне: бүйіртармақтарынанrami mammariilateralesжәнеалдыңғытармақтарданrami mammariimediales-тер кетеді.Теменгіалтыкабырғааралықнервтерrami cutanei anterior-дыңжалғасыретіндеіштіңтікбұлшықетінжәнеоныңқынабыныңалдыңғыжапырақшасыментесіпөтіп, іштің осы аймақтағытерісіндетармакталады.

• 
  Слайд 14
  

  1 — жұлын; 2 — жұлын жүйкесі; 3 — орталық қабырғааралық жүйкелер; 4 — көкірек қолқасы; 5 — тері асты латераль кеуде тармақтары; 6 — сыртқы қабырғаралық бұлшықет; 7 — тері асты медиал кеуде тармақтары;8 — ішкі тері асты бұлшықет Қабырғааралық жүйкелер

• 
  Слайд 15
  

  1 — подвздошно-подчревный нерв; 2 — жапқыш жүйке; 3 — подвздошно-паховый нерв; 4 — сан жүйкесі; 5 — сан-жыныс жүйкесі; 6 — санның латераль жүйкесі; 7 — отырықшы жүйкев; 8 — санның артқы жүйкесі; 9 — жалпы кіші сан жүйкесі; 10 — үлкен сан жүйкесі; 11 —балтырдың медиал жүйкесі; 12 — тереңдегі санның кіші жүйкесі; 13 — тері асты жүйке; 14 — беткейдегі санның кіші жүйкесі; 15 — балтырдың латераль жүйкесі; 16 — балтыр аяқ басы жүйкесі; 17 — табан жүйкелері Аяқ жүйкелері

• 
  Слайд 16
  

  Бел-сегізкөзөріміБел, сегізкөзжәнекұйымшақнервтерінен бел-сегізкөзөрімі, plexus lumbosacralis, түзіледі. Бұл бел, сегізкөзжәнеқұйымшақболыпжәнебөліктергенемесеөрімдергебөлінеді. Бел өріміБел өрімі, plexus lumbalis, үшжоғарғы бел нервтерініңалдыңғытармақтарынанжәнеIV нервтіңжоғарғыбөлігінен, сондай-ақXII қабырғааралық нерв тармақтарынантүзіледі. Бұлөрім бел омыртқаларыныңкөлденеңөсінділеріалдындақабатындажайғасып, бірқатартармақтарбереді. Олардыңбірбөлігі осы бұлшықеттіңлатералдыжиегінен, бірбөлігімедиалдыжиегіненшығып, бірбөлігін оны тесіпөтіп, оныңалдыңғыбетіненшығады.

• 
  Слайд 17
  

  1 — мойын өрімі; 2 — иық өрімі; 3 — қабырғааралық жүйкелер; 4 — бел өрімі; 5 — сегізкөз өрімі Жұлын өрімдері

• 
  Слайд 18
  

  СегізкөзөріміСегізкөзөрімі, plexus sacralis, өрімдердіңішіндегіеңмаңыздысы, IV (төменгібөлігі) жәнеV бел нервіалдыңғытармақтарынанжәнесегізкөзалдыңғытесіктеріненшығатынтөртсегізкөзнервтерінің (S, - SIV) дәлосындайтармақтарынанқұралады. Өрімнервтерібір-біріменқосылып, foramen in-frapiriformeарқылыжамбасастаукуысынаншығатыншонданайнервініңжуансабауынтүзеді, Сегізкөзөріміненшығатынтармақтарқысқажәнеұзынболыпбөлінеді. Қысқатармақтараяқ-бел аймағын, ал ұзынтармақтароның бел өрімітармақтарыменжабдықталғанбөлігіненқоспағандабүкілаяқтынервтендіреді.ҚұйымшақөріміҚұйымшақөрімі, plexus coccygeus, V сегізкөзжәнеқұйымшақнервтерініңалдыңғытармақтарынанқұрылады. Оданжіңішкеnn. аnоcoccygeiшығып, құйымшақнервініңартқытармағыменқосылып, кұйымшақұшыжанындағытерідетармақталады.Құйымшақөріміm. coccygeusсіңірлібөлігініңалдыңғыбетіндежәнеlig . sacrospinaleорналасады ; олжыныстықөрімменжәнесимпатикалықсабаудыңсоңғыбөліміменбайланысады. Құйымшақөрімініңтармақтары :1. Бұлшықеттіктармақтар, rami musculares, m.coccygeus, m.levatorani, m. sacrococcygeus anterior бағытталады.2. Артқыөтіс-құйымшақнервтері, nn. anococcygei, үштенбесеумөлшеріндежіңішкетармақтар, құйымшақбұлшықетініңалдыңғыбетібойымен, аталмышбұлшықетпенжәнеm. levatoraniарасында, құйымшақұшындажүріп, терігекіріп, артқыөтіскедейінқұйымшақаймағындатармақталады.

• 
  Слайд 19
  

  Сұрақтар: Жұлын жүйкелерінің саны? Жұлын жүйкелерінің қызметі? Жұлын жүйкесі қалай п.б.? Жұлын жүйкесі нешеге бөлінеді? Жұлынның алдңғы тармақтарынан п.б. өрімдер? Мойын өрімдері қанша бөлімнене тұрады? Иық өріміне сипаттама бер. Сегізкөз-құймшақ өрімінің ерекшеліктері? Бел өрімі неше тармақтан тұрады?

• 
  Слайд 20
  

  Пайдаланылған әдебиеттер Негізгі әдебиеттер: Л.Ф. Гаврилов, В.Г. Татаринов «Анатомия», стр. 248-261 Р.П. Самусев, Ю.М. Селин «Анатомия», стр. 6307-332 В.Я. Липченко «Атлас нормальной анатомии человека» Қосымша әдебиеттер: М.Г. Привес, Н.К. Лысенко «Анатомия человека», стр. 401-433 Р.Д. Синельников «Атлас анатомии человека», том 2