Презентация на тему "Головной мозг"

Содержание

• 
  Слайд 1
  

  Үлкен ми

• 
  Слайд 2
  

  Дәріс жоспары Үлкен ми. Жалпы түсінік. Ми діңгегі, оның ішкі құрылысы, жұлынға ұқсастығы. Сопақша ми, орналасуы, құрылысы. Артқы ми, бөлімдері, орналасуы және құрылысы. Орталық ми, положение, бөлімдері, құрылысы. Аралық ми, орналасуы, бөлімдері, құрылысы. Үлкен ми сыңарлары. Негізгі сайлар мен иірімдер. Мидың ақ заты. Үлкен ми сыңарларының қыртысы, цито- және миелоархитектоникасы.

• 
  Слайд 3
  

  Үлкен ми (ENCEPHALON) Алдыңғы ми (telencephalon) Гипоталамус Аралық ми (diencphalon) Үлкен ми сыңарлары Иіс сезу орталығы Базальды ядро Мишық аяқтары Метаталамус Орталық ми шатырлары Көпір Артқы ми (metencephalon) Мишық Сопақша ми (medulla oblongata) Орталық ми (mesencephalon) Ромбы тәрізді ми (rhombencephalon) Таламус Эпиталамус

• 
  Слайд 4
  

  1 — сүйелді дене; 2 — күмбез; 3 — таламус; 4 — крыша среднего мозга; 5 — сосцевидное тело; 6 — водопровод среднего мозга; 7 — ножка мозга; 8 — зрительный перекрест; 9 — IV желудочек; 10 — гипофиз; 11 — мост; 12 — мишық Үлкен ми (вертикальды кескін)

• 
  Слайд 5
  

  Адам миыМи—мінез-құлыққажауаптыорталықнервіжүйесініңмеңгеруторабы. Ми баста бассүйекпенпаналы, қуысындаорналасады. Олмынадайбөлімдердентұрады: сопақша ми, көпір ми, мишық, ортаңғы ми, аралық ми жәнеүлкен ми сыңарлары.Жұлындағысияқтымидаақжәнесұрзаттарболады. Ақзаттанөткізгішжолдартүзіледі. Олармидіжұлынмен,сондай-ақ ми бөліктерінөзарабайланыстырыптұрады. Өткізгішжолдардыңарқасындабүкілорталық нерв жүйесібіртұтасқызметатқарады. Сұрзатөзалдындашоғырланып, ақзатқаядролартүріндеорналасады. Мұныменқатарсұрзат ми сыңарларыменмишықтықаптап, ми қыртысынтүзеді.

• 
  Слайд 6
  

  1 — маңдай бөлігі; 2 — иіс сезу буылтығы; 3 — иіс сезу жүйесі; 4 — самай бөлігі; 5 — гипофиз; 6 — көру жүйкесі; 7 — көру орталығы; 8 — емізік тәрізді дене; 9 — көзді қозғаушы жүйке; 10 — ; 11 —көпір; 12 — үштік жүйке; 13 — алып қашушы жүйке; 14 — беттік жүйке; 15 — кіреберіс ұлу жүйкесі; 16 — тіл жұтқыншық жүйкесі; 17 — кезеген жүйке; 18 — қосымша жүйке; 19 — тіл асты жүйкесі; 20 — мишық; 21 — сопақша ми Үлкен ми (астынан қарағандағы көрінісі)

• 
  Слайд 7
  

  Үлкен ми сыңарларыныңқатпарлары ми қыртысыныңкөлемінұлғайтады. Сезу - қимылаймағымаңдай, төбебөліктеріндеорналасқан. Мұндааяқ, тұлға, қол, мойын, тіл, бет, еріндіқозғалтужәнесөйлеуорталығыболады. Көруаймағы - шүйдебөлігінде, оданкөружүйкелеріарқылы козу өтеді. Естуаймағы - самайбөлігінде; дәмсезу, иіссезуаймағы - маңдайбөлігініңішкіжағында. Артқыорталыққатпарда - тері, буын-бұлшықет, сезуаймағы бар. Денегеыстық, суықпенәсереткендеқайтаратынжауабы (қолдытартыпалу) осы аймаққабайланысты. Адамдағыпсихикалықәрекеттер (естесақтау, сөйлеу, ойлаужәне т. б.) ми сыңарларыныңбарлықаймақтарыменбайланысты. Жүйкеауруларынемдейтіндәрігерді невропатолог (невролог) дейді.Мидан 12 жұпжүйкетарайды. Оныңалдыңғыекеуіүлкен ми сыңарларынан, қалған 10 жұбымидыңбасқабөлімдерініңсұрзатынанбасталады. Олжүйкелер - иіссезу, көру, есту, көздіқозғалтужәне т. б. депаталады.Қазіргікездемедициналықзерттеужұмыстарындамидыңжұмысістеубелсенділігінанықтауүшін электроэнцефалография әдісіқолданылады. Мидыңжұмысынжәнеондағыөзгерістердіңырғағынжазыпалуды электроэнцефалограмма (ЭЭГ) депатайды. Оны электроэнцефалографаспабыарқылыжазыпалады. Электроэнцефалограмма жүйкежасушаларыныңбелсенділігінжәнеаурудың болу себептерінанықтауғакөмектеседі.

• 
  Слайд 8
  

  1 — аралшық; 2 — қабығы; 3 — қоршау; 4 — сыртқы капсула; 5 — өңсіз шар; 6 — III қарынша; 7 — қызыл ядро; 8 — жапқыш; 9 — су құбыры 10 — орталық ми шатыры; 11 — гипофиз; 12 — мишық Үлкен ми (көлденең кескіні)

• 
  Слайд 9
  

  1 — ақ зат; 2 — бас ми қыртысты; 3 — сүйелді дене; 4 — құйрықты ядро; 5 — таламус; 6 — ішкі капсула; 7 — ядро; 8 —қабығы; 9 — сыртқы капсула; 10 — қоршау; 11 — өңсіз шар Үлкен ми (фронталды кескін)

• 
  Слайд 10
  

  Адамдаалдыңғымидыңүлкен ми сыңарларыбасқабөлімдеріненәлдеқайдажақсыдамыған. Алдыңғымидыкейдесоңғы ми деп те атайды. Үлкен ми сыңарларыоңжақжәнесолжақсыңарлардантұрады. Әрбір ми сыңарысұржәнеақзаттанқұралады. Сыртындағысұрзаты ми қыртысынтүзеді. Қыртыста 14 миллиардтанастамнейрондарболады. Қыртыс ми сыңарларыныңсыртынтұтасжауыптұрады. Ми қыртысыныңкалыңдығышамамен 2-3 мм, ондағыжүйкежасушаларыныңпішіндері мен мөлшеріәртүрлі. Ми қыртысындамүшелерденқозудықабылдайтын, қимылдыреттейтінсезгішжәнекозғалтқышжасушаларболады. Көптегенжасушалар ми қыртысыныңбөлімдерінөзаражәнежүйкежүйесініңбасқабөлімдерінбірімен-бірібайланыстырады. Ми қыртысыорталықжүйкежүйесініңеңжоғарыбөлімідепесептелінеді.Үлкен ми сыңарларысопақшамидың аз ғанабөлігі мен мишықтанбасқамидыңбарлықбөлімдерінжауыптұрады. Ми сыңарларыныңақзатыішкіжағындақыртыстыңастындаболады. Ақзатыжүйкеталшықтарынантүзіледі. Ми сыңарларыныңбетітегісболмай, жүлгелі, қатпарлыболады. Әсіресе, тереңжүлгелер ми сыңарларынжекебөліктергебөледі. Жүлгелердіңарасықатпарлыболыпкеледі. Әрбір ми сыңарында 4 бөлік бар: маңдай, төбе, самай, шүйде. Ми сыңарларындаіші ми сұйықтығына толы 2 қуыс (ми қарыншалары) болады. Олсұйықтықұсаққантамырларыменқосылып, жүйкежүйесіндегізаталмасудықамтамасызетеді, жүйкежасушаларынқорғайды.

• 
  Слайд 11
  

  1 — ішкі капсула; 2 — аралшық; 3 — қоршау; 4 — сыртқы капсула; 5 — көру жүйкесі; 6 — қызыл ядро; 7 — қара зат; 8 — гиппокамп; 9 — ми аяқтары; 10 — көпір; 11 — мишықтың ортаңғы аяғы; 12 — пирамида жолы айқасы; 13 —олива ядролары; 14 — мишық Үлкен ми (горизонтальды кескін)

• 
  Слайд 12
  

  1 — мишық олива жүйесі; 2 — олива ядролары; 3 — олива ядроларының қақпасы; 4 — олива; 5 — пирамида жолының айқасы; 6 — тіласты жүйкесі 7 — пирамида; 8 — алдыңғы бүйірдегі сай; 9 — қосымша жүйке Сопақша ми

• 
  Слайд 13
  

  Сопақша ми мен көпірдіңядросы ас қорыту,тынысалу, жүрекқызметінжәнебасқапроцестердіреттейді, сондықтансопақша ми мен көпірдіңзақымдалуыөміргеқауіпті. Шайнау, жұту, ему прцестерініңреттелуі, сондай-аққұсу, түшкіру, жөтелусияқтықорғанышрефлекстерімидыңосындайбөлімдерініңқызметінебайланыстыболады.Сопақшамидіңүстіңгіжағынамишықорналасады. Оныңбетісұрзат — қыртыстантұрады, қыртыстыңастындағыақзатта ядро болады. Мишықорталық нерв жүйесініңкөптегенбөлімдеріменбайланысады. Сопақша ми арқылыжүзегеасатынрефлекстер: 1) қорғану (жөтелу, құсу, түшкіру, жас болу, көздіжыпылықтату); 2) тамақ (ему, жұту, сөлбөлу, асқорытубездері); 3) жүрек пен қантамырларжұмысынреттеу; 4) өз-өзіненжұмысістейтінтынысалуорталығыөкпежұмысынжақсартады; 5) естуақпараттарынбасқарады. Жұлынсияқтысопақша ми қозудыжұлыннанмидыңбасқабөлімдерінеөткізеді. Егерсопақша ми зақымданса, тынысалу мен жүректіңтоқтауынанадам тез өліпкетеді.

• 
  Слайд 14
  

  1 — ми аяғы; 2 — мишықтың үстіңгі беті; 3 — гипофиз; 4 — ақ пластинкалар; 5 — көпір; 6 —тісті ядро; 7 — ақ зат; 8 — сопақша ми; 9 — олива ядросы;10 — мишықтың төменгі беті; 11 — жұлын Мишық

• 
  Слайд 15
  

  МишықМишықадамныңқимыләрекетінреттейді. Оныңқалыптықызметібұзылса, адамдәлүйлесімдіқимылынанайырылып, дененің тепе-теңдігінсақтайалмайды. Мұндайадамдар, мысалы, иненіңкөзіненжіпөткізеалмайды, олармасадамдаршатеңселіпжүреді, жүргендеқол -аяғысермеп, ебедейсізқимылжасайды. Сопақшамидіңүстіңгіжағынаорналасады. Оныңбетісұрзат — қыртыстантұрады, қыртыстыңастындағыақзатта ядро болады. Мишықорталық нерв жүйесініңкөптегенбөлімдеріменбайланысады.

• 
  Слайд 16
  

  1 — орталық ми шатыры; 2 — орталық сұр зат; 3 — су құбыры; 4 — жапқыш; 5 — қызыл ядро; 6 — қара зат; 7 — ми аяқтары; 8 — көзді қозғаушы жүйке Ми діңгегі

• 
  Слайд 17
  

  Артқымиға - мишық пен ми көпіріжатады. Ми көпіріортаңғы ми мен сопақшамидыңаралығынаорналасқан. Сопақша ми мен ортаңғымидыбайланыстырыптұратындықтан, оны ми көпірідейді. Ми көпірарқылытөменірекорналасқанбөлімдерденқозукеледі. Ми көпірініңөткізгішдоғасыалдыңғымидыңүлкен ми сыңарларыныңқыртысынжұлынменжәнемишықтыңқыртысыменжалғастырады. Ми көпірініңжүйкежасушалары (нейрондары) беттіңтерісінен, тілден, ауызқуысыныңсілемейліқабықшасынан (дәмсезгіштік) келетінхабарлардықабылдайды. Есту, тепе-теңдіктісақтаумүшелеріненкелетінақпараттар (информация) ми көпірінехабарланады. Ми көпіріндесілекей, жасбездері мен шайнау, ымдаубұлшықеттерініңжұмысынреттейтінжүйкеорталықтары да орналасқан. Мишық - сопақша ми мен ми көпірініңартқыжағындажатады. Мишықтыңсыртындасұрзаттантүзілгенқыртыстарыжәнеөтекөпқатпарлыболады. Сұрзаттыңастындаақзатыорналасады. Нейрондардыңмишықтаншығатынөсінділері оны орталықжүйкежүйесініңбарлықбөлімдеріменбайланыстырады. Мишыққаңқабұлшықеттерініңүйлесімдіжиырылуынреттейді. Әсіресемойын, тұлға, аяқ-қолбұлшықеттерініңқозғалысын, дененің тепе-теңдігінсақтайды. Егермишықжарақаттанса, адамныңқолаяғы тез шаршайды, қозғалысы, тепе-теңдігі, сөзібұзылады.

• 
  Слайд 18
  

  Ортаңғы ми - артқы ми мен аралықмидыңарасындаорналасқан. Олалдыңғы ми мен артқымидыбірімен-бірінжалғастырыптұрады. Мидыңбұлбөліміарқылыжоғарыжәнетөменқарайөткізгішжүйкежолдарыөтеді. Терідепигменттіңбояутектіңтүзілуінреттейді. Кенеттеншыққандыбыс, жарықтітіркендіргіштерін тез бағдарлаудыреттейді. Тізбесіберілген ми бөлімдерініңмишықтанбасқалары ми бағанасынқұрайды. Одан 12 жүпбассүйек-ми жүйкелерітаралады. Бұлжүйкелеркөру (II жұп), есту (VIII жұп), көздіқозғаушы (III жұп), кезеген (X жұп).Аралық ми - ортаңғымидыңалдыңғыжағындажатады. Көрутөмпешіктері(гипоталамус) мен төмпешікастыаймақтантұрады. Аралықмида да бір ми қарыншасы бар. Көру, дәмсезу, естужәне т. б. рецепторларданкелетінқозуаралық ми арқылыалдыңғымидыңүлкен ми сыңарларыныңқыртысынаөтеді.

• 
  Слайд 19
  

  Сұрақтар: Үлкен адамның миының салмағы? Ми бөлімдері? Ми діңгегі неден тұрады? Сопақша мидағы рефлекстер? Артқы ми бөлімдері? Мишықтың қанша аяғы бар? Орталық миға не кіреді? Гиппоталамус қай ішкі секреция безімен байланысты? Ми қыртысы дегеніміз не? Ми қабаттарын ата Мидың құрылысын айтып бер.

• 
  Слайд 20
  

  Пайдаланылған әдебиеттер: Негізгі әдебиеттер: Л.Ф. Гаврилов, В.Г. Татаринов «Анатомия», стр. 234-247 Р.П. Самусев, Ю.М. Селин «Анатомия», стр. 290-306 В.Я. Липченко «Атлас нормальной анатомии человека» Қосымша әдебиеттер: М.Г. Привес, Н.К. Лысенко «Анатомия человека», стр. 376-400 Р.Д. Синельников «Атлас анатомии человека», том 2