Презентация на тему "Бәсекелес фирма пайдасының көбеюі"

Содержание

• 
  Слайд 1

  БӘСЕКЕЛЕС ФИРМА ПАЙДАСЫНЫҢ КӨБЕЮІ

  Дайындаған:Жұмағали Сағадат

• 
  Слайд 2

  1. «Табыс» және «пайда» экономикалық категориялардың мәні

  Өндіріс шығындарын қарастырып, ендіфирманың табысыжәне пайдасыдегенкатегориялардың талдауынакөшейік.Кезкелген фирма қызметінің ең бастымақсаты – табыс – пайданыкөбейту.Табыстардыфакторлық үлестіру тұрғысынан алғанда, кәсіпкерлік қызметінің табысыпайдаболыпсаналады. Экономикалық талдаутұрғысынан «пайда» мен «табыс» категорияларысинонимдеремес.Фирматабысы (валдық табыс) – фирма өнімдерін өткізуден алынған түсім. Шығындар сияқты, табыстарвалдық (жалпыжиынтық), табысорташажәне шектітабыстарға бөлінеді. 

• 
  Слайд 3
  

  Пайда – валдық (жалпы) табыс пен валдық (жалпы) шығындар арасындағы айырма, яғни фирманың таза табысы. Оны П депбелгілейік. Экономикалық және бухгалтерлікпайданыайыруқажет. Бухгалтерлікпайда өткізуден түскен табыс пен бухгалтерлікшығындар араларындағы айырмадепанықталады. Экономикалық пайда – валдық (жалпы) табыс пен экономикалық шығындар араларындағы айырма. Сонымен, экономикалық пайдабухгалтерлікпайдаданбаламалы(көзге көрінбейтін) шығындар сомасынаайырмашылығы бар. Мысалы, барлық саладағы фирмаларбірдейпайдааладыдейік. Бұл фирмалардың нөлдік (нормаларыкәдімгі) экономикалық пайдасы бар. Осындайпайданың арқасында фирма өндірісін өсіріп, инвестициялардыалып, шығындарын жабады, яғни дұрыс қызмет жасайды. Егербағалардың күрт өсуіне байланыстыпайданың деңгейі жоғарылап кетсе, фирма экономикалық пайда алуынкөрсетеді. 

• 
  Слайд 4
  

  Валдық (жалпы) табыс TR = P·Q  (totalrevenue) формуласыбойыншаанықталады, яғни өткізілген өнім бірліктерібағасы мен санының көбейтіндісіне тең. Тауардың нарықтық бағасы сұраныс функциясыболғандықтан, фирма өніміне дегеннарықтық сұраныстың қисық сызығы оның орташатабысының қисық сызығы болыпкеледі. Орташатабыс – өнім бірлігінетабыс: AR = TR/Q (averagerevenue). Шектітабыс – өнімнің қосымша бірлігінөткізуімен байланыстывалдық (жалпы) табыстың өсуі: MR = Δ TR/ ΔQ = Δ (PQ)/ ΔQ = P (marginalrevenue). Ендігібіздің мақсатымыз: фирма пайдасынкөбейтудің жағдайларын анықтау. Бұл фирманың қызмет жағдайларына, қай нарықта қызмет істейтінінебайланысты.

• 
  Слайд 5

  2. Нарық құрылымдардың түрлері (тұрпаттары)

  Нарықтық құрылым (нарық моделі, үлгісі) – фирмалардың өзара әрекеттестігінің ерекшеліктерін, бағалар мен өндіріс көлемін белгілеу әдістерін анықтайтын нарықтық ұйымдастырудың белгілер жиынтығы. Нарықтық құрылымдар жіктеуінің басты өлшемдері: сатушылар мен сатып алушылар саны, нарықтық жекешелендіру дәрежесі, кіру кедергілердің бары (жоғы), фирманың бағдары. Осы тұрғыдан алғанда нарықтық құрылымдардың 4 негізгі тұрпатын (түрін) айырады:

• 
  Слайд 6
  

  1. Таза бәсекелестік нарығы – бұл нарық үлгісіне келесісипаттартән: баға бәсекелестігі, сатушыларжағынан (тарапынан) бағаларға бақылаудың жоғы, сатушылар мен сатыпалушыларсанының көптігі, стандартталған (біртүсті) өнім, нарықтық ақпараттың толық мөлдірлігі менқажеттілігі, шығу және кірукедергілердің жоғы, фирмалардың тәуелсіздігі. 2. Таза монополия нарығы– бұл тұрпатты нарықтың сипаты – нарық ұсынысының жалғыз ғана өндіруші – монополистің қолында толық шоғырлануы, бірегей (ешқандай сәйкестігі мен ауыстырушысыжоқ) өнім, кірукедергілері (экономикалық, ауқым әсерімен себептелген, заң – патенттер, лицензияларжәне басқалар), монополистің бағаларды толық бақылауы. 3. Олигополиялық нарық– оның сипаттамалары: нарықтағы фирмалардың шектеулі саны (әсер, ықпал аяларынбөліп алған), өндіріс шоғырлануының жоғары деңгейі, кірукедергілердің бары, біртүсті (таза олигополия) немесебөлінетін олигополия, фирмалардың стратегиялық бағыттылығы. 4. Монополиялық бәсекелестік нарығы– біржағынан нағыз бәсекелестікпен, екіншіжағынан – монополияменбірдейсипаттары бар нарық құрылымының түрі (тұрпаты). Оның негізгібелгілері: сатушылардың көптеген саны, оларжағынан бақылаудың аздығы, кірукедергілердің жоғы, өнімдердің әр түрлілігі, стратегиялық бағыттың жоқтығы.

• 
  Слайд 7

  3. Қысқа мерзімдікезеңдегі жетілгенбәсекелес фирма.

  Жетілген бәсекелестік жағдайда қызмет жасайтын фирманы сұраныс пен ұсынысты талдау тұрғысынан қарайық. Жетілген бәсекелестік жағдайда қызмет жасайтын фирма үшін шекті табыс бағаға тең, яғни сатылған тауардың әр бірлігіне фирма шығару көлеміне байланыссыз оның нарықтық бағасына тең сомасын алады. Шекті табыс орташа табысқа тең: P = MR = AR. Графикте фирманың шекті табысының қисық сызығы тура сызыққа айналып, бағаның тура сызығымен дәл келеді (1 сурет). 1 сурет. Бәсекелес фирманың шектітабысы

• 
  Слайд 8
  

  Бәсекелес фирмаларөнімдерін өздері қойған бағамен сатаалмай, нарықта белгіленгенбағамен сатуға мәжбүр болады, яғни олар«айтқан бағаны қабылдайды» (pricetaker). Бәсекелестік нарықта фирма сондағы бағаларға бейімделеді. Жетілгенбәсекелестік жағдайда фирма өніміне сұраныс икемді. Олөнімнің біртүрлігімен (стандартталуымен) және өнімнің әр бірлігінің бағасы бірдейлігіменсебептеледі(түсіндіріледі). Демек, фирма өніміне дегенсұраныстың қисық сызығы абциссосінежарыспалытүзу сызық болыпкеледі. Бірақ бұл тұтастай нарық сұранысына таралмайды. 2 сурет. Нарық сұранысы (а) және жетілгенбәсекелестік жағдайдағы фирма өніміне дегенсұраныс (б)

• 
  Слайд 9
  

  Микроэкономикадапайданыкөбейтудің 2 қағидасы белгілі: 1) Валдық (жалпы) табыс пен валдық (жалпы) шығындарды салыстыруқағидасы. Өнімнің қосымша өткізілген бірлігіпайданыөсірмеген жағдайда фирма ең жоғары пайданытүсіреді, алады, яғни: Δп / ΔQ = 0П = TR – TC, ΔП/ ΔQ = ΔTR/ ΔQ – ΔTC/ ΔQ, сондықтанΔTR/ ΔQ = ΔTC/ ΔQ мұнда ΔTR/ΔQ – валдық табысқисық сызығының бұрыштық коэффициентіΔTC/ ΔQ – валдық шығындар қисық сызығының бұрыштық коэффициенті  2) Шектітабыс пен шектішығындарды салыстыруқағидасы. Бұл тәсілде солмәліметтер алынады, бірақ ΔTR/ ΔQ = ΔTC/ ΔQ ары қарай дамиды: өйткені ΔTR/ ΔQ = MR, ал ΔTC/ ΔQ = МС, онда MR= МС.

• 
  Слайд 10
  

  Фирма пайдасының көбею шарты: шектітабыс пен шектішығындардың теңдігі сақталатын өндіріс көлемі. Фирма пайдасынкөбейту ережесікезкелгеннарықта әрекетте болуымүмкін, бірақ оның өз ерекшеліктері бар. Кейбіржағдайларда ол залалдардыазайтуережесіне айналады. Сұраныс қисық сызығы көлденен (горизонталь) болғандықтан, фирманың тепе-теңдік моделі (үлгісі) мынадайболады: 3 сурет

• 
  Слайд 11

  4. Бәсекелес фирманың ұзақ мерзімдітепе-теңдігі.

  Ұзақ мерзімдітепе-теңдік орнатуерекшелігі: ұзақ мерзімдікезеңде фирма өндірістің барлық факторларынөзгерте аладынемесеолөндірістен кетеді. Ұзақ мерзімдікезеңде тұрақты шығындар болмағандықтан, тек қана «орташашығындар» дегентүсінік пайдаланады. Ендіұзақ мерзімдітепе-теңдік қалай болатындығын қарастырайық (4сурет) 4сурет. Ұзақ мерзімдітепе-теңдік моделі(үлгісі) 70сурет. Ұзақ мерзімді тепе-теңдік моделі (үлгісі)

• 
  Слайд 12
  

  Ұзақ мерзімдегінарық ұсынысы қисық сызығының жағдайы саладағы өндіріс көлемінің өзгеруі факторлардың құнын өзгерткеніне байланыстысалалардың 3 түрін айырады:  1. Тұрақты шығындары бар сала – ресурстарға (қорларға) бағалар ұсыныс ықпалымен өзгермейді де ұзақ мерзімдіең орташашығындар деңгейінде сақталады. Демек, нарық ұсынысының қисық сызығы – көлденең (горизонтальді) тура сызық. 2. Өсіп жатқан шығындары бар сала – егернарық ұсынысының көбеюі ресурстарға (қорларға) бағалардың өсуіне әкелсе, демек, шығындарға, онда  LRAC қисық сызығы жоғарыға ауысады, ал МС қисық сызығы – солға. Нарық ұсынысының жаңа қисық сызығында жоғарыға қарай еңкіштігі болады. 3. Төмендейтін шығындары бар сала – егернарық ұсынысының өсуі ресурстарға (қорларға) бағаның төмендеуіне әкелсе (бірақ, бұл сиреккездеседі), онда фирма шығындарының қисық сызықтары төмен ауысып, LRACmin  сәйкес нүктесінде тепе-теңдік қалыптасады. Бұл жағдайда тепе-теңдік баға өндірістің өсуімен біргетөмендейді, ал нарық ұсынысының қисық сызығында төмен еңкіштік пайдаболады.