Презентация на тему "Балалар мен жасөспірімдер тамақтануы"

Содержание

• 
  Слайд 1

  Балалар мен жасөспірімдертамаҚТАНУЫ

• 
  Слайд 2

  Жоспар;

  ДҰРЫС ТАМАҚТАНУДЫҢ маңызы Балалар мен жасөспірімдертамағы,олардыңмаңызы Заңдылықтарға сəйкесбалалартағамынөндіру Балаларғаарналғаназық-түліктербалалардыңжасшамасынабайланыстыбөлініуі Тамақтанудыңтәртібіндұрысұйымдастыру Қолданылғанәдебиеттертізімі

• 
  Слайд 3

  ДҰРЫС ТАМАҚТАНУДЫҢ маңызызор;

  Адам – өмірбойыпсихологиялықкө­мек­кезәру. Қазақта «Баланың бас ұстазы – ата-анасы» дегенсөз бар. Ата-анабала­ла­рыныңоқуүлгерімінекүнделіктіназарау­дарып, қадағалапотыруыкерек. Өкінішкеорай, кейбірата-анабұғанжеткіліктімәнбер­мейді. Жалпы, бала психологиясынабел­гіліпсихикалықауырәсерлердіңтүр­лерінатапөтсек: біріншіден, баланыңжі­ге­рінжасытатынүкімдісөздерайтпау (мысалы, «Сен ойнайбілмейсің», «сен дұ­рыссөйлейалмайсың», т.б). Осыданкейін, баланыңтауышағылып, талабықайтыпқалатындығыанық. Тіпті, оғанбұданбылайойнаудың да, сөйлеудің де қиындайберетіндігімәлім. Ал керісінше, баланыүнемікөтермелейжетелептәр­биелеудіңпсихикалықмәнізор. Екіншіден, баланыңістегенәрекеттерінетеріс те зілдібағаберуменқоса, оныңжекебасы­ныңнамысынатиетінсөздерайтпау. Мә­селен, «сен ойнайбілмейтініңменқоса, мақтаншақсың, өтірікмақтанасың», т.б. дегенсөздербаланыңбүкілжан-дү­ние­сінауыржаралайды. Сондықтан да, балалардыңіс-әрекеттеріндұрысба­ғаламау, төмендетіпбағалау, оныңқалыптасуқабілетінтұ­тылдыруменқо­са, ұстамдылығы мен парасатына да қаяутүсіреді. Мұн­дайәрекеттерба­ла­ныңөміршеңтал­пыныстарынбірдентоқ­татып, тіпті, тір­шіліктен де жиренеріхақ. Сөйтіп, оныңал­дындағыармандарын да, сенімдерін де жоғалтабастайды. Үшін­шіден, басқабірбаламенсалыстырмаукерек. Мұндайәрекеттерарқылы, баланыңбойынақызғанушылық пен өзімшілдіктіқалайсі­ңір­гендігіңіздібайқамай да қаласыз. Мі­не, тәрбиедегіпсихологиялықәдістердібілмеудіңсалдарыосындай аса қиынжай­сыздықтарғаәкепсоғадыекен.

• 
  Слайд 4
  

  Балалар мен жасөспірімдертамағы. Дұрысдайындалғантамақтыңбалалар мен жасөспірімдердінденесі мен ақылыныңбірқалыптыдамуыүшінмәнізор. Тамақтыңжетіспеуібалалардыңбойыныңөсуі мен дамуынкешеуілдетіп, организмніңәртүрліауруларғақарсыласуынтөмендетеді, ал артықтамақтану — заталмасупроцесінбұзып, астыңқорытылуыназиянынтигізеді. Тиімдітамақтанубалалар мен жасөспірімдердіңжасынақарайорганизмніңнегізгінәрлізаттардықажетсінуінжәнеолардың ара қатынасынескереотырыпұйымдастырылуықажет

• 
  Слайд 5
  

  Қырыққабат, саумалдық (шпинат) жәнеқызылша. Бұлкөкөністерағзадағызиянды, улызаттарменкүресіп, әл­сіреуден, түрлідерттерденсақтайды. Сау­малдықжүйкежүйесінқалыпқакелтіреді. Балықжәнетеңізөнімдері. Ба­лықтыңқұрамыфосфорға, омега-3 қыш­қылына бай екенікөпшіліккебелгілі. Міне, осы екеуімидыңжұмысынажауапберетінжәнеөтеқажеттіминералдарболыпта­былады. Әсіресе, тунец, лосось, иваси, май­шабақ (кильки) балықтарынатауғабо­лады. Сұлыданжасалғанботқа. Жасағзағакүш-қуатберіп, Е,В дәрумендерімен, ка­лий, мырышэлементтеріментолықтырыпотырады. Интелектуальдықбелсенділігін де арттырады. Сұлыұнынанқұймақ, күл­ше де пісіругеболады. Жаңғақ. Шығысданышпандарыжаң­ғақты «ақылдыөнім» депатаған. Өйткені, жаңғақтыңқайтүрі де еңалдымен ми қызметінжақсартып, оны қажеттіми­нералдармен «азықтандырады». Бас-ми қызметінеқатысатынқантамырларыүшін грек жаңғағыныңқұрамындағызаттардыңзәрулігіерекше. Ұмытшақтықтыңалдынала­тын да бірден-біржидек осы грек жаңғағыекен. Жаңғақдәнінде калий, каль­ций, магний, фосфор, темір, тағыбасқахимиялықэлементтерөтекөп. Басқа да жаңғақтар бала ағзасынаөтепайдалы.

• 
  Слайд 6
  

  Бал мен қара шоколад. Бұлекеуі де ми мен жүйкежүйесініңжұмысынапай­далы. Жидектер. Қанта­мырларынтазалап, қанқұрамындағыхо­лес­териндіқуатынөнім – жидектер. Егерағзадақанай­налымыжақсыболса, ондами­ға да қанменбіргеоттегіқа­жеттімөл­шердеба­радыдегенсөз. Барлықжидектересту, көру, естесақтаумүшелерінжақсартып, олардытүрлісырқаттардансақтайды. Мектепжасындағы бала үшінпайдасыөтезор. Жидектіүнеміпайдаланғанжағдайдабаланыңәдеттегіденкөңілдіәрісергекжүргендігібайқалабастайды. Оқуғадегенқұлшыныстары арта түседі. Естесақтауқабілетінжақсартуүшін: СӘБІЗ мидыңзаталмасуынжақсартуарқылы, кезкелгеннәрсеніжаттағанкездежақсыкөмектеседі. Жатаралдындабіртәрелкеұнтақталған, майменараластырғансәбізжеукерек. МАЙЛЫ БАЛЫҚТЫҢ құра­мын­да, жүйкежұмысыныңдұрысжұмысжа­сауынакеректі омега-3 бар, соныменқатар, балықта йод бар. АСҚАБАҚ ШЕМІШКЕЛЕРІНІҢ құра­мындамырыш бар, олмидыңойлаужыл­дамдығынұлғайтады, естесақтауқабілетінжақсартады. Зейіндіжақсартуүшін: ПИЯЗмидыңмөлшердентыс, психикалықшаршағанкезіндекө­мектеседі. Қандысұйықтандырады, мидыоттегіменқамтамасызетеді. Мөлшері, күнде 1 пияздыңжартысынан кем емес.

• 
  Слайд 7
  

  ҚАРА ЖҮЗІМ– допамингормо­ныныңдеңгейінкөтереді, бұлестесақ­тауқабілетінжақсартып, ми жұмысынынталандырады. Таңертең 1 стақаншы­рын, ал кешкежүзімнің 1 талынжесеәртүрлі ми қатырғышсөзжұмбақтардыоңайшешугекөмектеседі. МЕЙІЗ– құрамындабордыңқо­сын­дысы бар, бұлестесақтауқабілеттіарттырады. ГРЕК ЖАҢҒАҒЫ – құрамында ле­цитин бар, бұлмидыңжұмысынжақ­сартып, естесақтауқабілетінбел­сендіреді. Күніне бес жаңғақжеукерек, бұл С дәруменініңтәуліктікнормасы. Баланыңоқуүлгерімітөмендесе, ми жұмысынарттыратыназықтардыпай­даланғанжөн. Балалардыңнемесежасөспірімдердіңтамаққұ­рамыоныңкүнделігіндегібағаларғаәсерететінінестеұстаңыздар.Ұсы­нылғанкеңестердіұстанымыңызғаайналдырсаңызекі-үш ай көлеміндеөзнәтижесінберерісөзсіз.

• 
  Слайд 8
  

  Заңдылықтарға сəйкесбалалартағамынөндірумыназаттарболғандағанамүмкін: 1) балалартағамынөндіругесанитарлық-эпидемиологиялыққорытынды; 2) мемлекеттіксанитарлық-эпидемиологиялыққадағалауоргандарыменбекітілген жəне келісілгенөндірістібақылаубағдарламалары; 3) бекітілген тəртіпбойыншакелісілгентехникалыққұжаттар.

• 
  Слайд 9
  

  Балалартағамынөндіруүшінқолданылатыншикізатсанитарлық- эпидемиологиялықталаптарережелері мен нормаларынасайболуыкерек; Санитарлық-эпидемиологиялықережелер мен нормативтерге сəйкескелесіаталатыншикізаттүрлерінқолдануғаболмайды: 1) қышқылдығы 150º Тернерденасқанақірімшік; 2) өзгеқосындыларменu1078 жəне нанқорларыныңзиянкестерімен ластанылған соя ұны, дəндер жəне дəндіктағамдар; 3) жүрек, бауыр жəне тілденбасқакөжелікішек-қарындар; 4) үшінші жəне төртіншікатегориялықсиыреті; 5) дəнекер жəне майлытіндердіңмассалықүлесі 9% астамбірінші жəне екіншікатегориялықшандырлысиыреті; 6) дəнекер жəне майлытіндердіңмассалықүлесі 12% астам шандырлышұжықтықсиыреті; 7) дəнекер жəне майлытіндердіңмассалықүлесі 20% астам шандырлыкотлеттіксиыреті; 8) үшінші жəне төртіншікатегориялықшошқаеті; 9) шандырлышошқаеті; 10) шандырлышұжықтықшошқаеті;

• 
  Слайд 10
  

  Балаларғажәнежасөспірімдергеарналғантағамдардыңқаптамасы жəне этикеткағажазылатынақпарат Тұтынушыларқұқығынқорғаусаласындағызаңдылықтардыңқағидаларынасəйкес, оныңішіндеҚазақстанРеспубликасының «ҚазақстанРеспубликасыныңхалқыныңсанитарлық-эпидемиологиялықаман-саулығытуралы» тағамдардыңқаптамасыайналымныңбарлықкезеңіндеқауіпсіздік пен тағамдыққұндылықтыбұлжытпайқамтамасызетугетиіс. Балаларғаарналғантағамдарғақаптамаретіндебекітілген тəртіпбойыншабалалартағамынажанасуғарұқсатетілгенматериалдардығанапайдаланылады Ертежастағыбалаларғаарналғантағамдар, əдетіндеауакірмейтінқаптамалардаұсақкүйде дана-дана етіпшығарылады; ертежастағыбалаларғаарналғантағамдарсұйықкүйдемөлшері 0,35 л аспайтынқаптамадашығарылады. Балалартағамыныңэтикеткасынажазылатынақпаратқаталаптартұтынушығақажеттіақпараттыэтикеткағажазуғарегламенттелінгенісжүзіндегізаңды жəне нормативтікқұжаттарбойыншабекітіледі. ҚазақстанРеспубликасыныңзаңдарыныңқағидаларына сəйкесбалаларғаарналғантағамдардағыақпараттақолданылуаясы жəне жасшамасынабайланыстыкеңестержайлы мəліметтерболуыкерек.

• 
  Слайд 11
  

  Балаларғаарналғаназық-түліктербалалардыңжасшамасынабайланыстыбөлініпесептелінеді. Осығанорайбалалармынатоптарғабөлінеді: 1) ертежастағыбалалар – туылғаннанбастап 3 жасқадейін; 2) мектепжасынадейінгібалалар – 4-тен 6 жасқадейінгібалалар; 3) мектепжасындағыбалалар – 7-ден 16 жасқадейінгібалалар.

• 
  Слайд 12
  

  Нәрестекезіндегісәбибалалардың (1 жастан 3 жасқадейін) тамағындаақуызға бай сүтжәнесүтөнімдері, ет, жұмыртқаболуытиіс. Балалардыңкүнтәуліктікрационында кем дегенде 600—800 мл сүт, ал мектепжасындағыбалалардыңрационында 400—500 мл сүтболуытиіс. Сәбибалалардыңмайдықажетсінуінөсімдіктерденалынатын (күнбағыс, жүгерімайы) майменқамтамасызетукерек, өйткеніоларды организм жақсысіңіреалады. Өсімдікмайынкөкөніспюресі мен салатқақосып беру керек. Балалардыңтамағынажидек, жемістердегіжәнеолардыңөңделгенөнімдеріндегіорганизмге тез сіңетінкөмірсулардыңболуыныңмәнізор. Сәбибалалар мен ересекбалалардыңтамағындағыбелоктар, майлар мен көмірсулардыңанағұрлымқолайлы ара қатынасысәбилерүшін 1:1:3, ересектерге 1:1:4 болуытиіс. Мұндай ара қатынастанедәуірауытқутамаққажетерліктеймөлшерденәрлізаттар мен витаминдердіңенгізілуінеқарамастанденсаулыққазиянынтигізуімүмкін.

• 
  Слайд 13
  

  Көмірсулардыңартықболуы да заталмасуынбұзып, семіртеді, ал тәттінімөлшерденартықпайдаланубалалар мен жасөспірімдерде диабет ауруыныңөрістеуінеәкеліпсоғады. Балалар мен жасөспірімдердіңтамағыәртүрліболуытиіс, ал біркелкітамақбалалардыңтәбетіннашарлатады. Майлыетті тек мектепжасындағыересекбалаларға (14—17 жастағы) беругерұқсатетіледі. Шала қуырылғаннемесеысталғансүретті бала организмінашарсіңіредіжәнеоғануланыпқалу не ішекқұртыжұғуымүмкін. Сондықтанолардыбалағабермегендұрыс. Сондай-ақтұзыкөпнемесебұрыш, қыша, сілтікөпқосылғанетжәнебалықтағамдары 8—10 жастағыбалалардыңтамақтанурационынаналыныптасталуыкерек. Алкоголь ішімдіктердіңбарлықтүрі (сыра, үйналивкасы, тұнбасы) балалар мен жасөспірімдердіңорганизмінезияндыәсерінтигізеді. Ащы кофе, какао, шайішсе, сондай-ақшоколадтыкөпжесе, әсіресе, 3 жасқадейінгібалаллардыңнервісіқозады. Балалар мен жасөспірімдертөртмезгіл, оныңөзіндетөмендегідеймөлшердетамақтануғатиіс: таңертеңгі ас—30%, түскітамақ—40—45%, түстік—10%, кешкітамақ—15—20%. Егер бала яслиге, балаларбақшасынанемесебасқадайбалалармекемесінебарыптөртмезгілтамақішетінболса, ондаүйдеқосымшатамақберудіңқажетіжоқ. Ал бала барыпжүретінбалалармекемесітамақтыекінемесеүшретберетінболса, үйденқосымшатамақтандырукерек. Соңғытамақұйықтардан 1,5-2 сағатбұрынішілуітиіс

• 
  Слайд 14
  

  Балалардыңтамақтануыныңрационалдыболуы, тамақтанудыңтәртібіндұрысұйымдастырғандағанамүмкін. Олүшінтөмендекөрсетілгеншаралардыңорындалуықажет:

  Тамақтанууақытынжәнеуақытаралықтарынқаталсақтау; Тамаққабылдаудыңфизиологиялықрационалдылығы; Жеке тамақтанууақыттарынасәйкес, тағамдымөлшері мен сапасынабайланыстыдұрысбөлу; Балалардыңтамақтанужағдайыжәнетамақтанукезіндегібалалардыңтәртібі.

• 
  Слайд 15

  Қолданылған әдебиеттер;

  Білім беру мекемелеріндебалалартамақтануынұйымдастыру.Мектептіктамақтанудыұйымдастырушыларғаарналғаннормативтікжəне ғылыми-əдістемелікматериалдардыңжинағы «МЕКТЕПТІК ТАМАҚТАНУ» СЕРИЯСЫ АСТАНА-АЛМАТЫ-2008 http://kk.wikipedia.org/wiki/%D0%91%D0%B0%D0%BB%D0%B0%D0%BB%D0%B0%D1%80_%D0%BC%D0%B5%D0%BD_%D0%B6%D0%B0%D1%81%D3%A9%D1%81%D0%BF%D1%96%D1%80%D1%96%D0%BC%D0%B4%D0%B5%D1%80_%D1%82%D0%B0%D0%BC%D0%B0%D2%93%D1%8B http://17.astana-bilim.kz/roditelyam?lang=kz